پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ماه رمضان، یکی از ماه‌های سال است، اما خداوند به آن ویژگی‌های خاصی عنایت کرده است و آن ماه را، زمان مهمانی خود قرار داده است؛ خداوند آمرزش گناهان را، پاداش این ماه قرار داده است؛ رهبر انقلاب در سخنان خود درباره ماه رمضان می‌فرماید: «کمترین پاداشی که خدای متعال برای مردان و زنان روزه‌دار در... روز آخر ماه رمضان عطا خواهد کرد، این است که «ان ینادیهم ملک فی آخر یوم من شهر رمضان»؛ فرشته‌ای در آخرین روز ماه رمضان، آن‌ها را مخاطب قرار دهد و گوید: «ابشروا عباد الله»؛ بشارت بر شما باد ای بندگان خدا! «فقد غفر لکم ما سلف من ذنوبکم» گناهان شما آمرزیده شد. این، پاداش ماه رمضان است... آمرزش گناهان گذشته، پاداش کمی نیست!»[1]

پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) علت نامیده شدن ماه رمضان را چنین بیان فرموده‌اند: «... و شهر رمضان، سمی بذلك لانه يرمض الذنوب.[2] ... ماه رمضان را رمضان نامیده‌اند؛ چون گناهان را مى‌سوزاند.»
رهبر انقلاب مغفرت الهی را در بیانی دیگر، پذیرایی ماه مهمانی خدا خوانده‌اند: «این ماه، ماه ضیافت الهی است. پذیرایی خداوند از بندگان خود در این ماه - که یک پذیرایی معنوی است - عبارت است از گشودن درهای رحمت و مغفرت و مضاعف کردن اجر و ثواب اعمال خیری که بندگان در این ماه انجام می‌دهند. ...
امام سجاد (علیه‌السلام) در خطبه‌ای فرمود: «شهر الطّهور و شهر التمحیص»؛ رمضان، ماه پاک شدن و طهارت قلب و ماه مغفرت است؛ چون خدای متعال استغفار را در این ماه بیش از دیگر ایام سال مورد لطف و عنایت خود قرار می‌دهد. لذا در یک روایت وارد شده است که «فمن لم یغفر له فی رمضان ففی اىّ شهر یغفر له»[3] اگر کسی در ماه رمضان - که درهای رحمت و مغفرت الهی به روی انسان‌ها گشوده است - نتواند به مغفرت و رحمت الهی دست پیدا کند، پس کِی چنین توفیقی نصیب او خواهد شد؟»[4]

در روایتی نبوی درباره ماه رمضان آمده است: «درهای آسمان در اولین شب ماه رمضان گشوده می‌شود و تا آخرین شب آن بسته نخواهد شد. هیچ بنده مؤمنى در شبى از آن، نماز نخوانَد، مگر آن‌که خداوند براى هر سجده، هزار و پانصد حسنه بنویسد و برایش خانه‏‌اى از یاقوت سرخ که هفتاد هزار در دارد، در بهشت بنا کند که براى هر درى قصرى طلایى و آراسته به یاقوت سرخ است و براى او در برابر هر سجده‏‌اى که شب یا روز در ماه رمضان به جا آورده است درختى خواهد بود که سواره، در امتداد سایه آن باید پانصد سال راه برود. پس چون اوّلین روز ماه رمضان را روزه بگیرد، همه گناهان گذشته‏‌اش تا مثل آن روز، آمرزیده شود و هر کس به ماه رمضان برسد، هر روز، هفتاد هزار هزار فرشته از نمازِ بامداد تا آنگاه که خورشید پوشیده در حجاب شود، براى او آمرزش مى‏‌طلبند.»[5]

رهبر انقلاب در عید فطر نیز این عید را عید بخشش الهی معرفی می‌کند و می‌فرماید: «این عیدِ رحمت خداست؛ این عیدِ مغفرت الهی است؛ این عیدِ شکر و سپاس مردمی است که موفق شده‌اند ماه رمضان را با عبادت حق و با ورود در ضیافت پُرشکوه الهی به سلامت و عافیت بگذرانند و در ماه رمضان در حد وسع و توان و امکان خود، از ذکر و دعا و توسل و خشوع و روزه و نماز بهره ببرند. این عیدِ مسلمانانی است که پایان یک دوره عبادت و ریاضت را با امید مغفرت و پاداش الهی به روز فطر رسانده‌اند.
در روایتی است از سُوید بن غَفَله ... که می‌گوید روز عید فطر در خانه امیرالمؤمنین بر او وارد شدم. در مقابل او سفره‌‌ای گسترده شده بود و حضرت مشغول غذا خوردن بودند. «و صحفة فیها خطیفة و ملبنة»؛ غذای بسیار متواضعانه‌ای در مقابل حضرت گذاشته شده بود. «خطیفة» غذایی است که در حداقل امکان برای کسی تهیه می‌شود؛ مثلاً مقداری شیر و مقداری آرد مخلوط می‌کردند؛ غذای کاملاً فقیرانه. «فقلت یا امیرالمؤمنین یوم عید و خطیفة؟»؛ عرض کردم یا امیرالمؤمنین! شما روز عید چنین غذای کم‌اهمیت و کم‌ارزشی می‌خورید؟ معمول این است که در روزهای عید، مردم بهترین غذاهای خود را می‌خورند؛ شما به این غذا اکتفا کردید؟ «فقال: انّما هذا عید من غفر له»؛ فرمود امروز، روز عید است؛ اما برای کسانی‌که مورد مغفرت الهی قرار گرفته باشند. یعنی عید بودنِ امروز به خوردن غذاهای رنگین و دل‌خوش کردن به شادی‌های کودکانه نیست؛ این عید واقعی است برای کسانی‌که بتوانند و توانسته باشند مغفرت الهی را برای خودشان تحصیل کنند. در یک جمله دیگر امیرالمؤمنین فرمود: «انّما هو عید لمن قبل اللَّه صیامه و شکر قیامه»؛ عید فطر، عید است برای کسی‌که خدا روزه او را مورد قبول قرار دهد و نماز و عبادت او را مورد شکر و سپاس خود قرار دهد. «و کلّ یوم لا یعصی اللَّه فیه فهو یوم عید»؛ آن روزی که من و شما این توفیق را پیدا کنیم که هیچ معصیتی از ما سر نزند، روز عید و شادمانی است.
البته گفته شده است در عید فطر به یکدیگر تحیت بگویید؛ لباس‌های تازه خود را بپوشید؛ آن روز را روز عید و شادمانی بدانید؛ اما جوهر این عید عبارت است از توجه به معنویت و طلب مغفرت و درخواست رحمت پروردگار.»[6]

رهبر انقلاب در لزوم بهره‌مندی از این پاداش الهی در ماه رمضان می‌فرماید: «بعضی‌ها دعا و عبادت و توبه را می‌گذارند برای دوران پیری؛ این اشتباه بزرگی است. اگر گفته شود توبه کنید، می‌گویند حالا وقت داریم. اولاً معلوم نیست وقت داشته باشیم؛ مرگ انسان را مطلع نمی‌کند؛ برای همه سنین هم است. اگر فرض کردیم حقیقتاً وقت داریم - یعنی بناست به سنین پیری برسیم - چنانچه کسی خیال کند که می‌شود دوران جوانی را با غفلت و غرق شدن در شهوات گذراند، بعد با خیال راحت و با آسانی به سراغ توبه رفت، اشتباه بزرگی مرتکب شده است. حالت دعا و انابه چیزی نیست که انسان هر وقت اراده کرد، برای او پیش بیاید. گاهی می‌خواهیم، نمی‌شود؛ دنبال حال و توجه هستیم، دست نمی‌دهد؛ «ذلک بما قدّمت یداک». انسانی که زمینه توجه به خدا و رجوع الی‌الله را در خودش به‌وجود نیاورده باشد، این‌طور نیست که هر وقت اراده کرد، بتواند درِ خانه خدا برود. شما می‌بینید بعضی دلهای پاک - غالباً جوانها - خیلی راحت می‌توانند ارتباط برقرار کنند؛ اما بعضی هرچه تلاش می‌کنند، این ارتباط برقرار نمی‌شود. کسانیکه فرصتی دارند و می‌توانند دل خودشان را نرم نگه دارند، قدر بدانند و رابطه خود را با خدا حفظ کنند؛ تا هر وقت خواستند درِ خانه خدا بروند، بتوانند.»[7]
پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) در خطبه شعبانیه در مورد ماه رمضان فرمود: «إنّ الشَّقِی مَن حُرِمَ غُفرانَ اللّه فی هذا الشَّهرِ العَظیمِ.[8] همانا بدبخت كسى است كه در این ماه بزرگ از آمرزش خداوند محروم ماند.»
و امام صادق (علیه‌السلام) نیز در مورد کسی‌که فرصت بخشیده شدن در ماه رمضان را از دست دهد، فرمود: «مَن لَم یغفَرْ لَهُ فی شهرِ رمضانَ لَم یغفَرْ لَهُ إلى مِثلِهِ مِن قابِلٍ إلّا أن یشهَدَ عَرَفَةَ.[9] كسى‌كه در ماه رمضان آمرزیده نشود، تا رمضان آینده آمرزیده نگردد، مگر آن‌كه در روز عرفه در عرفات حاضر شود.»

پی‌نوشت:
[1]. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز عید فطر، ۲۲ اسفند ۱۳۷۲.
[2]. بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج58، ص341.
[3]. الأمالی، شیخ صدوق، ص107. پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «كسى‌كه در رمضان آمرزیده نشود، در كدام ماه آمرزیده مى‌شود؟!»
[4]. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌‌های نماز جمعه‌ی تهران‌‌، ۲۹ مهر ۱۳۸۴.
[5]. بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج96، ص345. «قال رسول الله صلى الله علیه وآله : إن أبواب السماء تفتح فی أول لیلة من شهر رمضان ، ولا تغلق إلى آخر لیلة منه.
فلیس من عبد یصلی فی لیلة منه إلا كتب الله عزوجل له بكل سجدة ألف وخمسمائة حسنة، وبنى له بیتا فی الجنة من یاقوتة حمراء لها سبعون ألف باب لكل باب منها قصر من ذهب موشح بیاقوتة حمراء، وكان له بكل سجدة سجدها من لیل أو نهار شجرة یسیر الراكب فیها مائة عام فاذا صام أول یوم من شهر رمضان غفر له كل ذنب تقدم إلى ذلك الیوم من شهر رمضان، وكان كفارة إلى مثلها من الحول، وكان له بكل یوم یصومه من شهر رمضان قصر له ألف باب من ذهب واستغفر له سبعون ألف ألف ملك، تأتی غدوة إلى أن توارى بالحجاب.»
[6]. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌‌های نماز عید سعید فطر، ۱۳ آبان ۱۳۸۴.
[7]. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌‌های نماز جمعه تهران‌‌، ۲۹ مهر ۱۳۸۴.
[8]. عیون أخبار الرضا، شیخ صدوق، ج2، ص265.
[9]. بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج96، ص342.