پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ آگوستین(354-430) یکی از بزرگ‌ترین الهی دانان قرون اولیه است. او برای اثبات حقانیت مسیحیت دلایل متعددی ذکر کرده. یکی از این دلایل که مورد بحث ماست «گسترش همگانی و عالم‌گیر مسیحیت» است. [1] به‌عبارت‌دیگر؛ قدیس آگوستین، شمار زیاد پیروان مسیحیت را دلیلی بر حقانیت این دین می‌داند!

این استدلال از جهاتی مخدوش است. اول اینکه گرچه مسیحیت در آن روزگار شمار زیادی پیرو داشته، اما در بسیاری مناطق این پیروان با زور شمشیر مسیحی شده بودند. نمونهٔ آن حکم امپراتور تئودوسیوس است که طی حکمی مسیحیت را تنها دین امپراطوری روم اعلام کرد و دستور مجازات کسانی که به ادیان رومی معتقد بودند را داد: «از امروز به بعد، هیچ‌کس از هیچ نژاد و طبقه‌ای، کارمند باشد یا کسی که محترمانه بازنشسته شده است؛ کسی که از ابتدا قدرتمند بوده یا از نظر شأن و اقبال وضیع (فرومایه) باشد، در هیچ جا و هیچ شهری اجازه نخواهد داشت (حیوانی) بیگانه را برای مجسمه‌های بی‌روح قربانی کند. او نباید با آتش، خدای خانواده را به وسیله قربانی ویژه‌ای محترم بشمرد، گویا که آن روح خانه یا پنات‌ها  Penates(خدایان خانواده و خاندان نزد رومیان) هستند و چراغ بیفروزد؛ بخور بسوزاند. اگر کسی به‌منظور انجام قربانی، حیوانی را ذبح کند یا از احشای در حال سوختن پیشگویی کند، باید از باب خیانت، به مجازات مناسب محکوم شود. او با یک کیفرخواست قانونی محکوم خواهد شد؛ گرچه درصدد برهم‌ زدن امنیت شهریاران و رفاه آنان برنیامده باشد. همین طور است جرایمی از قبیل آرزوی لغو قوانین، جاسوسی برای چیزهای غیرقانونی، افشای مسائل محرمانه، تلاش برای دستیابی به چیزهای ممنوع، درصدد نابودی رفاه دیگری برآمدن یا وعده هلاکت دیگری را دادن.

اگر کسی با سوزاندن بخور، مجسمه‌های ساخته شده به دست کارگری فانی یا کسانی که باقی هستند را احترام کند یا کسی با تمسخر، آنچه را ساخته، به‌وسیله درختی که دسته‌ گل بر گرد آن است یا مذبحی از چمن احترام کند، با اینکه چنین عبادتی سودمند نیست، اما بی‌حرمتی وی به دین کامل است. او به سبب توهین به مقدسات [مسیحیت] مجرم است و با از دست‌دادن خانه یا ملکی که در آن طبق خرافه بت‌پرستان عبادت کرده است، مجازات خواهد شد. اگر ثابت شود مکان‌هایی که در آنها بخور سوزانده می‌شود به کسانی تعلق دارد که بخور را می‌سوزانند باید همه آنها مصادره شود. اگر کسی در معابد یا مکان‌های مقدس عمومی یا ساختمان‌ها و میادین متعلق به دیگری با این نوع قربانی خود را به خطر اندازد و آشکار شود که او این اعمال را بدون آگاهی مالک انجام داده، باید بیست و پنج پیمانه طلا جریمه بپردازد. این جریمه را برای کسانی که این گناه را نادیده می‌گیرند، علاوه بر آنانی که قربانی می‌کنند قرار دهید.» [2]

کشور ارمنستان مثال بارز دیگری بر گسترش مسیحیت با زور است. ارمنستان را اولین کشوری که مسیحیت را پذیرفت می‌دانند. این اتفاق در سال ۳۰۰ میلادی رخ داد؛ اما ارامنه، مسیحیت را نه با میل و آزادانه بلکه با زور شمشیر شاه قبول کردند. نویسنده مسیحی در این مورد می‌نویسد: «این پادشاه (تیرداد) ابتدا مسیحیان را جفا می‌نمود؛ ولی در حدود سال سیصد میلادی توسط گریگور که رسول مشهور ارمنستان و معروف به نوربخش بود، مسیحیت را قبول کرد و اولین پادشاهی است که مسیح ایمان آورد. ظاهراً تیرداد چندان فهمی از حقیقت مسیحیت نداشت؛ زیرا به‌محض اینکه مسیحی شد، اهالی ارمنستان را به زور شمشیر به قبول این مذهب مجبور نمود، این اولین دفعه‌ای بود که برای انتشار مسیحیت شمشیر کشیده شد، (اما آخرین دفعه نبود) بسیاری از ارمنیان با کمال جرئت و دلیری برای حفظ بت کده‌ها و تصویرهای خود علیه شاه جنگ نمودند، ولی بالاخره تیرداد غالب آمده و ارمنستان رسماً مسیحی شد». [3]

حال باید از آگوستین سؤال کرد " گستردگی و عمومیتی" که با زور شمشیر به وجود آمده، می‌تواند حقانیت آور باشد؟

پی‌نوشت:
 [1] De Util. Cred  16, 34. Cf . E. Portalié,  "Augustine (Saint) ," DTC 1,  ۲۳۳۹-2340.
 [2]. مسیحیت از لابه‌لای متون،  وان وورست، جواد باغبانی، عباس رسول‌زاده، نشر مؤسسه امام خمینی (ره)، ص 139
 [3]. تاریخ کلیسای قدیم در ایران و روم، ویلیام میلر، ترجمه علی نخستین، ۱۹۳۱، ص ۲۷۲