پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ گرچه پیدایش مسیحیت همراه با بدعت‌هایی نظیر الوهیت مسیح، گناه ذاتی بشر، نسخ شریعت و... بوده؛ اما در طول تاریخ این دین، بعضاً شاهد حرکت‌های اصلاح‌گرانه نیز بوده‌ایم. این نهضت‌ها باعث شدند تا فاصلهٔ این دین با بدعت‌های وارد شده کمتر شود؛ اما متأسفانه انحراف چنان در مسیحیت ریشه دوانده که این فرقه‌ها یارای شکست آن را نداشته‌اند و بعد از اندک زمانی، حیاتشان به پایان رسیده و اکنون فقط نامی از آنها زنده است.

«سوسینیانزم» یکی از این نهضت‌هاست که اعتقاداتی مخالف عقاید رایج مسیحیان در مورد حضرت عیسی (علیه‌السلام)، کتاب مقدس و برخی آموزه‌های متداول مسیحیت را تعلیم می‌داد. نویسنده‌ای مسیحی، عقاید این گروه را چنین توضیح می‌دهد: «تا سال ۱۶۰۰ میلادی يك مكتب پروتستان افراطی [به‌زعم نویسنده] به وجود آمد که به راست دینی مسیحی حمله کرد. نام این مکتب سوسینیانیزم بود؛ زیرا مؤسس آن سوسینوس (Socinus) نام داشت. این شخص به لهستان فرار کرد تا از جفای کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها در امان باشد. این نهضت مقدمه ظهور یونیتاریانیزم (یگانه باوری در مقابل اعقاد به تثلیث) و آزاد اندیشی بود، پیروان سوسینوس کتاب مقدس را قبول داشتند؛ ولی آن را بی‌نقص نمی‌دانستند و اشتباهات زیادی در آن می‌دیدند. آنها تأکید می‌کردند که هر چه مخالف عقل و یا مخالف منطق معمولی و یا از نظر اخلاقی بی‌فایده باشد، نمی‌تواند الهام الهی باشد. بر همین اساس بود که بسیاری از داستان‌های کتاب مقدس  را رد می‌کردند. اینها اعتقاد به تثلیث اقدس را که به عقیده آنان به علت تأثير عقايد ناقص فلاسفه یونان در نوشته شدن اعتقاد نامه‌ها آمده بود، رد می‌کردند. الوهیت عیسی را قبول نداشتند، هرچند او را انسان برتر می‌دانستند. اعتقاد به گناه اولیه را خلاف عقل می‌دانستند و معتقد بودند که انسان مانند حضرت آدم هنوز هم آزادی انتخاب بین نیکی و بدی را دارا می‌باشد. می‌گفتند گناه ارثی خلاف منطق است؛ زیرا بدون خطا ورزیدن گناه ندارد و اگر ما قبل از متولد شدن خطاکار باشیم می‌بایستی قبل از متولد شدن اعتقاد گناه کرده باشیم و این محال است.

پیروان سوسینوس تأکید می‌نمودند که اعتقاد به اینکه عیسی مجازات گناهان ما را متحمل شد، خلاف اخلاق و احمقانه است. مجازات شخصی به جای شخص دیگر مخالف عدالت است. خدا به چنین برنامه‌هایی احتیاج ندارد؛ زیرا وقتی انسان به‌سوی او برگردد خدا به بخشیدن او علاقه‌مند است. پیروان سوسینوس اصول ایمان مسیحی را به حداقل ممكن تقليل دادند. آنها معتقد بودند که مجازات و پاداش الهی در جهان آینده بر اساس اطاعت انسان از تعالیم اخلاقی مسیح قرار دارد. رستاخیز مسیح و سایر معجزات کتاب مقدس نشان می‌دهند که فرمایشات مسیح الهام الهی بوده است.» [1]

همان‌گونه که خواندیم سوسینیانیزم‌ها عقایدی بسیار درست‌تر از اکثریت مسیحیان داشته‌اند و صد حیف که در روزگار ما در مورد حضرت عیسی(علیه‌السلام) چنین اعتقادی بین مسیحیان یافت نمی‌شود.
پی‌نوشت:
[1]. هوردن، ویلیام، راهنمای الهیات پروتستان، ترجمه طاطاوس میکائیلیان، نشر علمی فرهنگی، چاپ اول 1368، ص 34