پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اسلام از افراط و تفریط در موضع گیری نسبت به بانوان جلوگیری کرده و هشدار داده است. نقش زن به عنوان انسان در راه تکامل معنوی و نفسانی با مرد هیچ تفاوتی ندارد. در تاریخ، زنان بزرگ و برجسته‌ای حضور داشتند، همچنانکه مردان بزرگ و برجسته‌ای بودند. زنان بسیاری پا به پای مردان و گاه جلوتر از آنان، رسالت انسان ساز خویش را ایفا می‌کردند؛ آنان افزون بر انجام فعالیتهای معمول در خانه، در سنگر اجتماع نیز در دفاع از ارزش‌های اسلامی به جان‌فشانی می‌پرداختند. اسلام به دنبال تکامل بشر است و در مقابل جاهلیتی که به زن ظلم می‌کرد، ایستادگی کرد و داعیه‌دار این پیام است که در عرصه رشد معنوی و تعالی روحی انسان، میان زن و مرد فرقی نیست. یکی از زنان کوشا در تاریخ اسلام، حضرت ام البنین (سلام‌الله‌علیها)، مادر اباالفضل العباس (علیه‌السلام) است که این مادر و پسر نزد شیعیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند.

دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام) درباره عظمت حضرت ام البنین (سلام‌الله‌علیها)
از زمانی که حضرت ام البنین (سلام‌الله‌علیها) به خانه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) آمد، همواره خود را در خدمت فرزندان حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) دیده، عشق و محبت خود را نثار آنان می‌کرد؛ او خدمت به فرزندان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و مادری کردن در حق ایشان را فرصت و توفیقی خدادادی در زندگی خویش می‌شمرد. از ابتدای زندگی خود را وقف این خاندان کرده، خود و فرزندانش مانند پروانه‌ای بر گرد شمع وجود امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و یادگاران حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) می‌گشتند و به جهت اینکه نامش یادآور حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) برای یادگاران حضرت نباشد و در نتیجه خاطرات تلخ گذشته در ذهنشان تداعى نشود و رنج بى مادرى آنها را نیازارد، نوشته اند که به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) پیشنهاد كرد او را به جاى فاطمه (كه اسم قبلى و اصلى او بود) با كنیه اش «امّ البنین» صدا زند.(1)

او با درك عظمت حسنین (علیهماالسلام) به خدمتشان قیام كرد و همان روز كه پاى در خانه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) گذاشت، این دو آقازاده بیمار بوده، در بستر افتاده بودند؛ این نوعروس خاندان ابوطالب (علیه‌السلام) به محض ورود به خانه، خود را به بالین آن دو عزیز رسانید و همچون مادرى مهربان به دلجویى و پرستارى آنان پرداخت.
اهل بیت (علیهم‌السلام) نیز که سرچشمه‌های کرامت و فضیلتند، همواره حق مادری ایشان را به جا آورده و پاس خدمت‌هایش را نگه داشتند.
گرچه در تاریخ درباره او سخنی به طور مستقیم از اهل بیت (علیهم‌السلام) ثبت نشده، ولی به صورت غیرمستقیم بر عظمت مقام او نزد آنان دلالت دارد. آنچه از ائمه (علیهم‌السلام) در فضیلت اباالفضل العباس (علیه‌السلام) صادر شده، در واقع تجلیل غیر مستقیم از ام البنین (سلام‌الله‌علیها) است.
حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) پس از اسارت و ورود به مدینه، همواره مقام ام البنین (سلام‌الله‌علیها) را در نظر داشت و به ایشان احترام می‌گذاشت؛ به عیادتشان می‌رفت و از ام البنین دلجویی می‌کرد.

سخن بزرگان درباره عظمت حضرت ام البنین (سلام‌الله‌علیها)
ابونصر، سهل بن عبدالله بخاری از عالمان قرن چهارم می‌نویسد: «ام البنین (سلام‌الله‌علیها) قبل و بعد از شهادت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) با کس دیگری ازدواج نکرد.(2)
شهید ثانی از عالمان قرن دهم می‌نویسد: «ام البنین (سلام‌الله‌علیها) از بانوان با معرفت و پرفضیلت بود. نسبت به خاندان نبوت، محبت و دلبستگی خالص و بی اندازه داشت و خود را وقف خدمت به آنان کرده بود. خاندان نبوت نیز برای او جایگاه والایی قائل بودند و به او احترام ویژه می گذاشتند. در روزهای عید، به احترام او به محضرش می‌رفتند و به ایشان ادای احترام می‌کردند.»(3)

سید محسن امین می نویسد: «ام البنین (سلام‌الله‌علیها) شاعری خوش بیان و از خانواده‌ای اصیل و شجاع بود.»(4)
علامه سیدعبدالرزاق موسوی مقرّم می نویسد: «ام البنین (سلام‌الله‌علیها) از بانوان با فضیلت بود. وی حق اهل بیت (علیهم‌السلام) را خوب می‌شناخت و در محبت و دوستی با آنان خالص بود و ایشان نیز در میان آن بزرگوران، جایگاه بلند و مقام ارجمندی داشت.»(5)
علامه شیخ باقر شریف قرشی می نویسد: «در تاریخ دیده نشده است که زنی نسبت به فرزندان هووی خود، محبتی خالصانه ورزد و آنان را بر فرزندان خویش پیش تر بدارد جز این بانوی پاک، یعنی ام البنین (سلام‌الله‌علیها).»(6)

شیخ جعفر ربعی معروف به نقوی، فقیه و ادیب برجسته معاصر می‌نویسد: «ام البنین (سلام‌الله‌علیها) از بانوان با فضیلت، خوش بیان، سخنور، پرهیزگار و اهل عبادت بود و حقّ اهل بیت (علیهم‌السلام) را به خوبی می‌شناخت.»(7)
علی محمد دخیّل نویسنده عرب زبان معاصر می نویسد: «بزرگواری ام البنین (سلام‌الله‌علیها) هنگامی روشن می‌شود که بدانیم وقتی خبر شهادت فرزندانش را به او می‌دهند به آن توجه نمی‌کند، بلکه از سلامتی امام حسین (علیه‌السلام) می‌پرسد؛ گویی حسین (علیه‌السلام) فرزند او است نه آنان.»(8)

پی‌نوشت:
1. العقیلة والفواطم، حسین شاكرى، ص118.
2. سرّ السلسلة العلویة، سهل بن عبدالله بخاری، ص88.
3. چهره ‏درخشان‏ قمربنی ‏هاشم، ربانی خلخالی، ص7.
4. اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج8، ص389.
5. مقتل مقرم، مقرم، ص72.
6. عباس بن علی رائد الکرامة، شریف قرشی، ص23.
7. زینب کبری، ربعی، ص25.
8. ابطال الهاشميين، دخیّل، ج1، ص325.