پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ معنویت عمیق ترین نیازی است که در وجود هر انسانی نهاده شده است. معنویت یک امر عارضی بر روح بشر نیست که زایل شود بلکه معنویت‌ یک از ویژگی های اساسی و ذاتی بشر است. انسانها ممکن است در یافتن معنویت‌ حقیقی، اشتباه کنند و مصداق غلطی از معنویت را برگزینند ولی نمی توانند این نیاز معنوی و اصیل را انکار یا نادیده بگیرند.

برخی انسان ها در عصر حاضر به علل مختلف از دین و آموزه های دین سنتی دور می شوند. دین های سنتی که قرن ها نیاز معنوی آحاد مردم را تأمین می کردند کنار گذاشته می شوند و به جای آن معنویت های خود ساخته و با شاکله مادی پذیرفته می شود. موج معنویت‌ گرایی که در اوایل قرن بیستم با شیب ملایمی در حال گسترش بوده، پس از جنگ جهانی دوم، رشدی انفجارگونه به خود گرفت و در حال حاضر اصطلاح کارخانه معنویت سازی را اطلاق می کنند.

برای اینکه بدانیم معنویت صحیح چیست؟ و چرا ترک شده است؟ نیاز است معنویت های کاذب را بشناسیم و بدانیم مزیت این معنویت های کاذب و علت ترجیح در گزینش این معنویت کاذب نزد برخی چیست؟ تا علاوه بر اینکه معنویت کاذب را بشناسیم و از آن دوری کنیم از طریق شناخت عرفان کاذب، شناختی نسبت به عرفان حقیقی پیدا کرده باشیم. 
به قول معروف «تُعرف الاشیاء بِاضدادها» با شناخت ضِدّ و مخالف یک موضوع، شناختی نسبت به موضوع مقابلش پیدا می کنیم. همچنین با مطالعه عرفان های کاذب، ویژگی های کاربردی و مثبت آن را یاد می گیریم؛ و با مهندسی معکوس، در راه ارائه معنویت صحیح به زبان روز و با روش کاربردی استفاده می کنیم.  امام علی(علیه السلام) در این رابطه می فرمایند: «بدانید راه حق را نخواهید شناخت مگر کسانی را که آن را ترک کردند بشناسید.»(1)

رهبر معظم انقلاب در رابطه با اهمیت مراقبت از نوجوانان و جوانان از عرفان های کاذب می فرمایند: « در محیط های جوان، مراقب این عرفان های کاذب باشید؛ این یکی از آن چیزهای فلج کننده است. اگر کسی اسیر و دچار این یافته های بی اصل و اساسِ عرفان های کاذب شود، که غالباً از مناطق خارج از کشور نفوذ پیدا کرده و وارد شده است، واقعاً او را فلج می کند.»(2) 

همچنین ایشان ورود و ترویج عرفان های کاذب در کشور را یک جنگ معنوی می نامند و دستور به دفاع می دهند: «ما در حال جنگیم، منتها جنگ نظامی نیست؛ جنگ معنوی است. جنگ اعتقادی و ایمانی است...ما در حال یک چنین نبردی هستیم؛ ما در حال یک چنین جهادی هستیم. به ایمان مردم ما حمله می کنند. به بصیرت مردم ما حمله می کنند، به تقوای ما حمله می کنند، به اخلاق ما حمله می کنند، ویروس های گوناگونِ خطرناک معنوی را در میان ما پراکنده می کنند؛ خب، ما چه کار کنیم؟ باید دفاع کنیم.»(3)

یکی از مهم ترین وظیفه فعالین مذهبی و اجتماعی در حال حاضر آشنائی با عرفان های کاذب فعال در کشور و نقد آنها می باشد تا اینکه اولاً خود از آسیب های این شبه معنویت های کاذب ایمن شوند و در مرحله بعد اطرافیان و آشنایان را آگاهی ببخشند و از آسیب دیدن آنان جلوگیری کنند.

پی‎‌نوشت:
(1). خطبه 147نهج البلاغه.
(2). بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با معلمان و اساتید دانشگاه های خراسان شمالی،19دی1391.
(3). بخشی از بیانات مقام معظم رهبری در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور، 14دی1394.