پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ سلامتی جسم و روان یکی از ارکان مهم در زندگی هر فرد می باشد. ارتباط ورزش و تندرستی نیز از مفاهیم پر کاربرد در میان انسان ها است. طبق نظر پزشکان افرادی که حدود 150 دقیقه در هفته فعالیت بدنی دارند، 33 درصد کمتر از افرادی که از نظر فیزیکی غیرفعال هستند، در معرض خطر مرگ‌ و میر ناشی از همه علل هستند.

نکته اینجاست که بعضی از فرقه ها و مکاتب انحرافی از این اقبال عمومی استفاده می‌کنند و خود را مکتبی با محتوای سلامتی و ورزش معرفی می کنند. با این ترفند افراد زیادی را جذب فرقه انحرافی خود می کنند. مکتب یوگا یکی از همین فرقه ها می باشد که با معرفی خود به عنوان ورزش تعداد زیادی از افراد را جذب این فرقه کرده است. مربیان یوگا با ثبت یوگا در فدراسیون ورزش های همگانی، دلیل مردم پسند و وِجهِ قانونی پیدا کردند. در تمامی استان های ایران هیئت های یوگای استانی تشکیل دادند و زیر چتر ورزش، باشگاه های یوگا را گسترش دادند. اما یوگا حقیقت دیگری نیز دارد:

«بسیاری از غربی هایی که یوگا تمرین می کنند، بیشتر بهره هایی چون سلامتی، آرامش وتعادل روحی-جسمی را مد نظر دارند... با این حال، این بهره ها نسبت به هدف های معنوی و عرفانی یوگا، فرعی شمرده می شود. در «اوپانیشادها» که در 500 تا 800 سال پیش از میلاد نوشته شده است، اشاره های بسیار به حرکت های یوگا شده است. مثلاً شویت اشواتر اوپانیشاد بین نخستین ثمره های یوگا و هدف برتر یوگا که همانا یگانگی عرفانی است، تمیز می گذارد.»(1)

در رابطه با بحث فوق، باید چند نکته را مدّنظر داشت :
1. ترویج یوگا در عصر حاضر توسط دنیای غرب بوده است. غربیان در عصر مدرن به علت دوری از ادیان توحیدی، خلأ معنوی پیدا کرده اند و دچار بحران های هویتی مرتبط با این خلأ معنوی شده اند، لذا به دنبال پیدا کردن یک مُسکّن آرام بخش، یوگا را توسعه دادند.

2. بهره های سلامتی و آرامش و تعادل روحی-جسمی  اموری فرعی شمرده می شوند. آنچه اصل و اساس یوگا است بحث معنوی و عرفانی معرفی می شود.

3. هیچ مجمع علمی و آکادمیک، به صورت رسمی ارتباط سلامتی و تندرستی را با یوگا اثبات نکرده است.

4. خیلی از حرکات یوگا یکجا نشستن و بی حرکت ماندن است لذا فعالیت بدنی نیز حساب نمی آید.

اما متأسفانه غفلت از این تقسیم بندی یوگا به ورزش و یگانگی عرفانی، باعث خَلط مبحث برای مردم شده است و فرع(ورزش وسلامتی)، به جای اصل(سلوک معنوی و عرفانی) پذیرفته شده است. البته مربیان و اهل فن می دانند که اصل چیست، اما بخاطر اینکه در جامعه مذهبی دین دار بتوانند آموزه های خود را گسترش دهند، ورزش (فرع) را پوشش فعالیت خود کرده اند و آگاهانه این دروغ و فریب را گسترش می دهند.

مربیان یوگا این وجه عرفانی یوگا را اینگونه توضیح می دهند: «این متن قدیمی(اوپانیشاد) به روشنی نشان می دهد که یوگی های باستان از ارتقای سلامت جسمی و روحی حاصل انجام تمرین های یوگا (که به شکل سَبُکی، آرامش و تعادل تجربه می شود) آگاه بوده اند. اینها بهره مندی هایی است که تقریباً بلافاصله پدیدار می شود(نخستین ثمره ها) اما این تغییرات، نسبت به هدف برتر یوگا که آزادی روحانی و یگانگی عرفانی بین روح فرد (آتمن) و روح جهانی(برهمن)(2) است، فرعی شمرده می شود.»(3)

کاملاً شفاف و واضح مشخص شد یوگا در حقیقت سلوک معنوی است و هدف از یوگا اتحاد با روح جهانی است. اگر واقعاً سلامتی و تندرستی از اثرات یوگا باشند(همانطور که بیان شد از اثرات یوگا نیست) یک امر فرعی و بی اهمیت هستند ولی آنچه مهم و هویت اصلی یوگا است بحث سلوک معنوی برای اتحاد با برهمن (خدای هندوئیسم) است. شاید اگر مراجعین به باشگاه های یوگا این حقایق را می دانستند، جذب این فرقه نمی شدند.

پی‌نوشت:
1.جیمز هویت، یوگا، ترجمه امید اقتداری، ققنوس، تهران، 1395، ص21 و 22
2.منظور از برهمن خداوند در ادیان توحیدی نیست. بلکه برهمن هستی محض یا خدای نامتشخص معرفی شده است.
3. جیمز هویت، یوگا، ترجمه امید اقتداری، ققنوس، تهران، 1395، ص22