پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب _ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻤﺎ ﻛﻪ از ﻧﻔﻮذ ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و ﻣﻨﺤﺮف ﺳﺎﺧﺘﻦ ایشان ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ، ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ حقیقی اش را ﻧﺸﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ او را از صحنه ﺳﻴﺎﺳﺖ دور ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ.

ﻋﺪه ای از یهود ﭘﺲ از وﻓﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ(صلی‌الله‌علیه‌وآله) اﺑﺮاز ﺧﻮﺷﺤﺎلی ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﻨﺪ: وصی او ﻛﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﻣﺎ از او ﺳﺆال ﻛﻨﻴﻢ و ﻣﺴﺎﺋلی را ﺑﻪ او اﻟﻘﺎ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ آﻳﺎ از ﻋﻬﺪه آن ﺑﺮمی آﻳﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟ خلیفه اول از ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺆاﻻت آﻧﺎن ﻋﺎﺟﺰ ﺑﻮد؛ ولی اﻣﺎم ﻋلی(علیه‌السلام) ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت آﻧﺎن ﭘﺎﺳﺦ داد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، ﺗﺸﺨﻴﺺ اوﻟﻴﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد: ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از خلیفه اول و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻣﺎم ﻋلی(علیه‌السلام).[1]

اﻣﺎم ﻋلی (ع) در ﺗﻤﺎم ﺟﻨﮓ ﻫﺎی ﻋﻠﻴﻪ ﻳﻬﻮدیان ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮد ﺑﺮای ﭘﻴﺮوزی ﺑﻮد و در ﺷﻜﺴﺖ ﻧﻬﺎیی ﻳﻬﻮد در ﺧﻴﺒﺮ نقش اصلی و اساسی داشت. ﺑﺮای اﻳﻦﻛﻪ اﻣﺎم ﻋلی(علیه‌السلام) ﻫﻤﺴﺎن ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد، رواﻳﺎتی را در ﻣﻮرد آن ﺣﻀﺮت ﺟﻌﻞ می ﻛﺮدﻧﺪ. اﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﺧﻮد از ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ اﻧﺼﺎری رواﻳﺖ می ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ: ﻛﻌﺐ اﻻﺣﺒﺎر در زﻣﺎن خلیفه دوم اهل سنت ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻧﺰد وی ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ، ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ: آﺧﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰی ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) ﺑﻪ آن ﺗﻜﻠﻢ ﻓﺮﻣﻮد، ﭼﻪ ﺑﻮد؟ خلیفه اول اهل سنت ﮔﻔﺖ: از ﻋلی ﺑﭙﺮس، ﭘﺲ از او ﺳﺆال ﻛﺮد و ﻋلی(علیه‌السلام) ﮔﻔﺖ: او را ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ ام ﺗﻜﻴﻪ داده ﺑﻮدم و ﺳﺮش را ﺑﻪ ﺷﺎﻧﻪ ام ﻧﻬﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد: ﻧﻤﺎز ﻧﻤﺎز. ﻛﻌﺐ ﮔﻔﺖ: آﻓﺮﻳﻦ، ﻋﻬﺪ و وﺻﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ و ﺑﻪ آن ﻣﺄﻣﻮر ﺷﺪه اﻧﺪ و ﺑﺮ آن ﻣﺒﻌﻮث می ﮔﺮدﻧﺪ.[2]

ﻫﺪف از ﻧﻘﻞ اﻳﻦ رواﻳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ذﻫﻨﻴﺖ ﻋﻤﻮمی درﻣﻮرد ﺟﺎنشینی ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و ﺑﺮﺗﺮی ﻛﻌﺐ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻣﺎم ﻋلی(علیه‌السلام) اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻛﻌﺐ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻋلی(علیه‌السلام) ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﭘﺎﺳﺦ درﺳﺖ، آﻓﺮﻳﻦ می ﮔﻮﻳﺪ و ﻧﺴﺒﺖ اﺳﺘﺎد و ﺷﺎﮔﺮدی ﻣﻄﺮح اﺳﺖ. ﻛﻌﺐ اﻻﺣﺒﺎر ازﺟﻤﻠﻪ ﺟﺎﻋﻼن ﺣﺪﻳﺚ ﻋﻠﻴﻪ اﻣﺎم ﺑﻮد و اﻣﺎم ﻋلی(علیه‌السلام) را ﻣﺮدی ﻣﺘﻌﺼﺐ و اﺳﺘﻮار در دﻳﻦ می داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮای ﺧﻼﻓﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﻮد؛ زﻳﺮا ﮔﻨﺎه کسی را ﻧﺎدﻳﺪه نمی ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ اﺟﺘﻬﺎد ﺧﻮد ﻋﻤﻞ می ﻛﺮد. ﻛﻌﺐ اﻣﺎم ﻋلی(علیه‌السلام) را ﺧﻮب می ﺷﻨﺎﺧﺖ و می داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد آن ﺣﻀﺮت نمی ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اوﺿﺎع ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻤﺮاه دوﺳﺘﺎن ﻳﻬﻮدی اش در زﻣﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻣﺎم ﻋلی(علیه‌السلام) ﺑﻪ ﺷﺎم ﻓﺮار ﻛﺮد. او ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻋلی(علیه‌السلام) را ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺖ می داﻧﺴﺖ.[3]

ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﻼم ﻳﻬﻮدی ﻧﻴﺰ آﻳﺎتی را ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﻣﺎم ﻋلی(علیه‌السلام) ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺑﻮد، ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻨﺘﺴﺐ می ﻛﺮد. از ﻗﻮل ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻄﺎء ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ(علیه‌السلام) ﻋﺮض ﻛﺮدم: ﭘﺴﺮ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﻼم ﭼﻨﻴﻦ می ﭘﻨﺪارد ﻛﻪ آیه «قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِی وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ(رعد، 43)» در ﻣﻮرد ﭘﺪر اوﺳﺖ. ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ: دروغ می ﮔﻮﻳﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻋلی ﺑﻦ ابی ﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ[4]

ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ(صلی‌الله‌علیه‌وآله) دشمنی ﻳﻬﻮد ﺑﺎ اﻣﺎم ﻋلی(علیه‌السلام) را ﻳﺎدآور ﺷﺪ. آن ﺣﻀﺮت زﻣﺎنی ﻛﻪ ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻋلی(علیه‌السلام) را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻣﺜﻞ ﻫﺎرون ﺑﻪ ﻣﻮسی ﻋﻨﻮان می ﻛﺮد، ﺑﻪ ﺗﻔﺮقه بنی اﺳﺮاﺋﻴﻞ در ﺣﻀﻮر ﻫﺎرون ﻧﻴﺰ اﺷﺎره ﻓﺮﻣﻮد. روایتی از آن ﺣﻀﺮت در دﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ می ﻓﺮﻣﻮد: ﻛﺴﺎنی ﻛﻪ کینه اﻣﺎم ﻋلی(علیه‌السلام) را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﻳﻬﻮدی می ﻣﻴﺮﻧﺪ.[5]

ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﮔﺮوهی ﻛﻪ ﺑﻪ دﺷﻨﺎم و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻋلی(علیه‌السلام) می ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ، ﻗﺼﻪ ﮔﻮﻳﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از ﻳﻬﻮدﻳﺎن اﻟﮕﻮ می ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻛﻌﺐ از ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﻗﺼﻪ ﮔﻮﻳﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪ می ﻧﺸﺴﺖ و ﻗﺮآن می ﺧﻮاﻧﺪ و آن را ﺑﺎ ﺗﻮرات ﺗﻔﺴﻴﺮ می ﻛﺮد.[6]

پی نوشت:
[1]. ذﺑﻴﺢاﷲ ﻣﺤﻼتی، ﻗﻀﺎوت ﻫﺎي ﺣﻀﺮت اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ، ﺗﻬﺮان: ﻗﺎﺋﻢ ﻧﻮﻳﻦ، 1379، ص 203- 212  
[2]. اﺑﻦ ﺳﻌﺪ، اﻟﻄﺒﻘﺎت اﻟﻜﺒﺮی، ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﺒﺪاﻟﻘﺎدر ﻋﻄﺎء، ﺑﻴﺮوت: داراﻟﻜﺘﺐ اﻟﻌﻠﻤﻴﺔ، 1418ق، ج 2، ص 26
[3]. ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﺳﻴﻮطی، ﺗﺎرﻳﺦ اﻟﺨﻠﻔﺎء، دراﺳﺔ و ﺗﺤﻘﻴﻖ مصطفی اﻟﻘﺎدر ﻋﻄﺎء، ﺑﻴﺮوت: ﻣﺆﺳﺴﺔ اﻟﻜﺘﺐ اﻟﺜﻘﺎﻓﻴﺔ، 1993م، ص 136
[4]. ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﺳﻴﻮطی، اﻟﺪراﻟﻤﻨﺜﻮر، ﻗﻢ: ﻣﻨﺸﻮرات ﻣﻜﺘﺒﺔ اﻟﻤﺮعشی النجفی، بیﺗﺎ، ج 6، ص 69
[5]. اﺑﻦ ابی اﻟﺤﺪﻳﺪ، ﺷﺮح ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ، ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻣﺤﻤﻮد ﻣﻬﺪوي داﻣﻐﺎنی، ﺗﻬﺮان: ﻧﺸﺮ نی، 1368ش، ج 6، ص 215
[6]. رﺳﻮل ﺟﻌﻔﺮﻳﺎن، ﻗﺼﻪﺧﻮاﻧﺎن در ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم و اﻳﺮان، بیﺟﺎ: دﻟﻴﻞ، 1378، ص 40