پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از اتهاماتی که وهابیون به شیعه نسبت می دهند این است که شیعه ائمه اطهار (علیهم‌السلام) را خدا می داند. یکی از شبکه های ماهواره ای وهابی، با تقطیع 15 ثانیه از سخنان یکی از خطیبان شیعه، قصد اثبات این اتهام را دارد و کلیپی با عنوان «14 خدایی» تهیه کرده است. کلام خطیب چنین است: «فقط 14 نفرند در عالَم که مظهر صفات متضادند؛ هم قریبند، هم بعید؛ هم اولند، هم آخرند؛ هم ظاهرند، هم باطنند؛ هم خالقند، هم مخلوقند.» سپس جمله آخر را چند مرتبه تکرار کرده‌اند که به بینندگان القا کنند که ببینید شیعه، 14 معصوم خود را خالق می‌دانند، با این فرض که خالقیت صفتی است که تنها بر خداوند می‌توان اطلاق کرد؛ بنابراین شیعه مشرک شده و 14 خدا دارد.
آنها عقاید شیعه را مشابه مشرکین صدر اسلام می‌ دانند و می‌ گویند آنان نیز بتهای خود را واسطه بین خود و خدا می‌ دانستند و خدا را نیز قبول داشتند.

در پاسخ به این ادعا می گوییم:
تفاوت نظر شیعه با مشرکین صدر اسلام، غیر از اینکه شیعه معتقد است اولیاء مأذون از خداوند هستند و بتهای مشرکین اذنی از طرف خداوند نداشتند، موارد ذیل است:

- اعتقاد مشرکین به فرزند برای خداوند
خداوند در قرآن کریم درباره اعتقاد مشرکان درباره ملائکه می‌ فرماید، آنان ملائکه را دختران خداوند می‌ پنداشتند.[1] در آیه 15 سوره زخرف بر جزئیت ملائکه نسبت به خداوند تصریح شده است، زیرا «ولد» جزئی از والد و رشد یافته اوست.[2] به کار گرفتن تعبیر «جزء» درباره اعتقاد مشرکین، دلیل بر این است که خداوند شرک مشرکین را ذاتی می‌داند. مفسران هم این معنا را در علت شرک مشرکان ذکر می‌کنند.[3]

آیات دیگری این تفکر مشرکین (فرشتگان فرزندان دختر خداوند هستند) را مورد نقد قرار داده است،[4] که زمخشری این اعتقاد مشرکین را دلیل بر عقیده مشرکین به تجسیم می‌ داند[5] و مشرکین سه بت مشهور «لات»، «عزی» و «مناة» را تماثیلی از دختران خدا می‌ دانند.[6]

- اعتقاد مشرکین به نظیر برای خداوند
در برخی آیات قرآن[7] همتایانی برای خداوند توسط مشرکین قرار داده شده است. این همتایی با توجه به لغت «ندّ» به معنی شریک قرار دادن دیگران با خداوند در عبادت، قدرت، رزق، خلق و ... نیست، بلکه به معنی نوعی مشارکت در ذات است که توان مخالفت با خداوند را نیز دارد. روشن است که مخلوقات خدا هرگز قادر به مخالفت با خداوند نیست و هم‌جنس خدا و شریک در ذات خدا نیست. بنابراین شریکانی که مشرکین برای خدا در نظر گرفته‌اند، به اذن خداوند این صفات را دارا نشده‌اند، بلکه در عرض خداوند قرار می‌گیرند.

- اعتقاد مشرکین به الهی غیر خداوند
در قرآن آمده است که اگر خدایی که مشرکین به آن معتقدند وجود داشت، آن خدا راهی به عرش می‌ یافت و جای خدا را می‌ گرفت.[8] طبق این استدلال، خداوند اعتقاد مشرکین را اینگونه نقل می‌‌کند که مشرکین معتقدند خدایان مستقلی وجود دارد و آن خدایان در عرض خداوند هستند (بین آلهه مشرکین و خداوند ارتباطی نیست و قدرتش را از خداوند نمی‌گیرد و اجازه‌ای در رساندن فیض به بندگان از طرف خداوند ندارد) که این عقیده، نشان دهنده شرک ذاتی مشرکان است.
استدلال دیگری که خداوند در قرآن برای رد اعتقاد مشرکین آورده، اینگونه آمده است که اگر الهی که در عرض خداوند وصف می‌‌کنید (استقلال داشته باشد) آسمان و زمین به فساد کشیده می‌ شد.[9] عدم فساد عالَم، نشانه اعتقاد باطل مشرکین است. بنابر این بیان، مشرکان معتقد به خدایی هستند که قدیم، عالم، قادر، حی، با اراده است و تمام این صفات در او به طور مستقل وجود دارد و چون اگر چنین خدایی وجود داشت فساد می‌شد، فساد نشده، خدای مشرکین وجود ندارد و خداوند یکتاست.[10]

- اعتقاد مشرکین به شریک مستقل برای خداوند
خداوند در آیه‌ای از قرآن[11] برای مشرکان مثالی از زندگیشان می‌ زند و می‌ فرماید آیا قبول می‌ کنید که برده شما در اموالتان مانند یک فرد آزاد شریک گردد و شما از او در تصرف اموالتان در هراس باشید؟
در این آیه مشخص است که خداوند به مشرکین نسبت می‌ دهد که آنان شریک مستقلی برای خداوند قائل شده‌ اند، زیرا مالک از برده خود هیچگاه بیم ندارد و در عرض او قرار نمی‌ گیرد و با این مثال آنها را از شریک قرار دادن برای خداوند برحذر می‌ دارد.

نتیجه قهری چنین اعتقادی (فرزند قرار دادن برای خداوند، نظیر قرار دادن برای خداوند، خدا و شریک مستقل قرار دادن برای خداوند) عبادت و پرستش شریکان خداوند است. اعتقادی که به تصریح قرآن کریم، مشرکین شریکان را آنگونه توصیف می‌ کنند و از اعتراف به آن ابایی ندارند.
بنابراین تفاوت نظر شیعه با مشرکین صدر اسلام در این است که مشرکین برای خداوند شریک قائل می‌ شدند و شیعه قائل به واسطه‌ هایی است که از جانب خداوند مأمور به انجام وظایفی شده‌ اند.

پی‌نوشت:
[1]. سوره زخرف، آیه 15 - 19.
[2]. تفسیر الکبیر، فخر رازی، ج9، ص623. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. تفسیر جامع البیان، طبری، ج25، ص34. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
تفسیر الکشاف، زمخشری، ج4، ص242. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
تفسیر مجمع البیان، طبرسی، ج9، ص64.
[4]. سوره صافات، آیه 149 - 154.
[5]. تفسیر الکشاف، زمخشری، ج4، ص63. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[6]. تفسیر جامع البیان، طبری، ج27، ص34؛ ذیل آیات 19 الی 22 سوره نجم. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[7]. سوره بقره، آیه 22 و 165؛ سوره ابراهیم، آیه 30؛ سوره سبأ، آیه 33؛ سوره زمر، آیه 8 و فصلت، آیه 9.
[8]. سوره اسراء، آیه 42 و 43.
[9]. سوره انبیاء، آیه 22.
[10]. تفسیر الکبیر، فخر رازی، ج8، ص127. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
تفسیر الکشاف، زمخشری، ج3، ص110.
[11]. سوره روم، آیه 28.