پایگاه جامع فرق، ادیان و مذهب_ تفکر نوین[1] یکی از جنبش های نوپدید معنوی است که ریشه آن به جهان غرب بر می گردد. این جریان با اتخاذ رویکردی اومانیستی تعریف جدیدی از خدا ارائه داده و با جایگزین کردن خدای شخصی و درونی به جای خدای توحیدی، تفسیر نوینی از دین ارائه کرده و زیرکانه ناکارآمدی آموزه های ادیان و شریعت را دنبال می کند.

پسوند(نوین) که این جنش نوپدید با خود به همراه دارد، در حقیقت گویای این نکته است که این جریان، تمامی آموزه های خود را از یافته های جدید بشریت گرفته و مدعی است هیچ پیامبر و فیلسوفی تا زمان کنونی از این آموزه ها آگاهی نداشته است. رهبران این جنبش پا را فراتر گذاشته و اسم خود را در کنار پیامبران بزرگی همچون حضرت مسیح(علیه‌السلام) ذکر کرده و خود را به عنوان پیامبران عصر جدید معرفی کرده اند.[2]

جنبش تفکر نوین که ریشه آن به اوائل قرن 19 برمی گردد، امروزه شامل سازمان های بزرگی است که روان شناسان و رهبران معنوی را با بهانه هایی همچون حل بحران های اجتماعی، محیط زیست، صلح جهانی و... دورهم جمع کرده و با ارائه عقائدی همانند قانون جذب، تفکر مثبت، علوم متافیزیکی، شفا دهندگی، تجسم خلاق، قدرت شخصی و... مدعی ارائه راهکارهایی برای حل مشکلات بشر هستند.

این تفکر با القای داشتن احساس مثبت نسبت به همه مسائل، انسان را موجودی متوهم، خیال باف، ذهن گرا و سر به زیری معرفی می کند که در مقابل ظلم های ظالمان روزگار، واکنشی جز لبخند و بی تفاوتی ندارد. این جنبش با وجود این که با این عنوان در بین مردم معروف نیست، ولی آموزه‌هایش با مفاهیمی نظیر قانون جذب، قدرت ذهن، نیروی فکر، تأثیر بر کائنات، راه‌های معنوی موفقیت و نظایر آن در سطح جامعه رواج زیادی دارد.

خدا در تفکر نوین، همان نیروی درونی انسان بوده و قدرت خالقیتش با اراده انسان عملی می شود. انسان با تصورات ذهنی و درونی خود به کائنات فرمان داده و انتظار دارد هر چیزی که آن را در ذهنش تجسم کرده است، همان اتفاق بیفتد. 

تفکر نوین گسترده‌ترین جریان عرفانی نوظهور است که در بین نوجوانان و جوانان رواج یافته  است. آموزه‌های تفکر نوین متأسفانه در برخی مدارس کشور شیوع پیدا کرده و معلمان مدارس ناخواسته به کودکان و نوجوانان، این تفکرات را آموزش می‌دهند. اوج گرایش به آموزه های تفکر نوین، به دلیل هدف گذاری برای آینده شغلی در بین دانش آموزان که خود را برای کنکور مهیا می کنند، شیوع بیشتری دارد.

«گابریله اوتینگن» روانشناس آلمانی که حدود ۲۰ سال دربارۀ تخیلات مثبت یا به ‌عبارت ‌دیگر تفکر مثبت تحقیق میدانی کرده است، در کتاب "مثبت فکر نکنید" نتایج آزمایش‌ها و تحقیقات متعددی را که او و همکارانش در چندین کشور انجام داده‌اند، ارائه می‌دهد. نتایج حکایت از این واقعیت دارد که تخیلات مثبت در لحظۀ احساس خوبی به فرد می‌دهد، ولی در میان‌مدت کارایی فرد را کاهش داده و او را دچار افسردگی بلند مدت می کند.

برای تبیین بیشتر نتایج (گابریله اوتینگن) باید گفت همیشه تلاش برای رسیدن به موفقیت با رنج و سختی همراه است؛ ازاین‌رو برای این که انگیزۀ موفقیت در ما تقویت شود و آمادگی حرکت به ‌سوی اهداف را پیدا کنیم به رنج نیاز داریم. به همین خاطر خداوند در قرآن کریم فرموده است: «لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَی[نجم/39] برای آدمی جز آن چه به سعی و عمل خود انجام داده (جزایی) نخواهد بود.» امام علی(علیه‌السلام) می فرمایند: «علیکم بالجدّ والاجتهاد والتأهّب والاستعداد[3] بر شما باد به تلاش و سخت کوشی و مهیا شدن و آماده گشتن.»

بنابراین تلاش در رسیدن به هدف، موجب بهبود نتایج و افزایش امید و شادی شده و افسردگی را کاهش می دهد. ولی تخیلات و توهمات به ظاهر مثبتی که در تفکر نوین به افراد القا می شود، مسیری برخلاف این روند را می‌پیماید.

افراد در تفکر نوین با خیال‌پردازی دربارۀ آرزوها و تصور رسیدن به آن ها احساسات خوشایندی را در لحظه به فرد منتقل کرده و رنج نداشتن را به صورت موقت در او کاهش می‌هد؛ اما بزرگترین آسیبی که افراد را در بلند مدت تهدید می کند، فرور رفتن در توهمات و کاهش پیدا کردن اعتماد به نفس، اراده و انگیزۀ رسیدن به موفقیت است که  افسردگی انسان را به همراه دارد.

گابریله اوتینگن در بین گروه‌های مختلف از دانش آموزان، دانشجویان، زنان و افرادی از اقشار مختلف آزمایش‌های دقیقی را انجام داده و نمونه‌ها را تا چند سال بعد دنبال کرده است. نتایج نشان می‌دهد افرادی که اهداف و آرزوهایشان را در خیال تجسم می‌کنند و از آن لذت می‌برند، احساس فقدان را از دست داده و کارایی کمتری از خود نشان خواهند داد. پس از مدتی این عدم کارایی، ناکامی‌های متعددی را به دنبال داشته و موجب افسردگی می شود.[4]

در نتیجه باید گفت نتایج این تحقیقات کاملاً در تعارض با ادعاهای مروجان تفکر نوین است؛ آنان راه رسیدن به آرزوها را فقط تصور، تجسم، احساس و باوری می‌دانند که فرد سالیان درازی با آن ها زندگی می کند، بدون این که به خواسته خود رسیده باشد. انسانی که مقلد تفکر نوین است، در حقیقت رنج ظلم را با تلقین احساس آرامش جشن گرفته و زنجیر استکبار را به اسم معنویت و عرفان، همچون حریری زیبا به خود پیچیده است.

پی‌نوشت:
[1]. New thought.
[2]. پرسمان، کد: 134916.
[3]. نهج البلاغه، خطبه 130.
[4]. مثبت فکر نکنید، گابریله اوتینگن، مترجم حسین رحمانی، تهران، انتشارات ترجمان علوم انسانی، 1395.