متن مقاله
بسیاری از عالمان اسلامی، ساخت بناء و قبه بر روی قبور اشخاص صالح و هم‌چنین تعمیر آن قبور را از امور مشروع تلقی کرده و برای اثبات مشروعیت این امور، آثاری را نیز به رشته تحریر در آورده‌اند؛ چنان‌که مرحوم شیخ جعفر کاشف الغطاء (رحمه‌الله‌علیه) در نامه‌ای که به عبدالعزیز بن سعود (از پادشاهان آل سعود) نوشته است، مطالبی را در جهت تاکید بر جواز ساخت گنبد و بناء، بر روی قبور و هم‌چنین تعمیر آن قبور بیان می‌فرماید؛ در ادامه به برخی از مهم‌ترین نظرات شیخ جعفر کاشف الغطاء (رحمه‌الله‌علیه) اشاره می‌شود:
1) مسلمانان رفته رفته، از لحاظ مالی به تمکن بیشتری رسیدند؛ از همین‌رو ساخت قبه و بارگاه بر روی قبور اشخاص صالح، بیش از پیش رونق پیدا کرد.[1]
2) مسلماً ساخت قبه و بناء، بر روی قبور اولیاء الهی، یکی از مصادیق تعظیم شعائر الهی بوده و لذا امری نیکوست.[2]
3) اساساً ساخت قبه بر روی مقابر اشخاص صالح چند فایده ملموس دارد:
الف: علامت و نشانه‌ای است بر مزار آن بزرگواران؛
ب: سایه‌ای است بر روی سر زائرین؛
ج: مانعی است برای ورود موجودات اجنبی؛[3] بنابراین جایز است.
4) از آن‌جایی که زیارت قبور اولیاء الهی مستحب است، اگر علامت و قبه‌ای بر روی قبور ایشان نباشد، بسیاری از مردم، متوجه مزار آن بزرگوران نمی‌شوند و لذا از امری مستحب، جا می‌مانند.[4] به دیگر سخن، ساخت قبه، نشانه و علامتی است برای رهنمون شدن هرچه بهتر زائرین به سوی قبور مطهر اشخاص صالح؛ با توجه به این جهت نیز مشخص می‌شود ساخت قبه بر روی قبور اشخاص صالح ضرورت دارد.
5) امام صادق (علیه‌السلام) به‌واسطه پدرانش، و به نقل از امیرالمومنین (علیه‌السلام) روایتی را بدین‌صورت بیان می‌فرمایند: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «یا علی، مَن عمَّرَ قبورکم و تعاهدها، فکانما اعان سلیمان بن داود علی بناء بیت المقدس...[5] ای علی! کسی‌که قبور شما را تعمیر کند، همانند کسی است که حضرت سلیمان بن داود (علیهماالسلام) را در ساخت بیت المقدس، کمک کرده است.» شبیه آن‌چه در این روایت آمده، در دو روایت دیگر نیز بیان شده است. هدف مرحوم کاشف الغطاء (رحمه‌الله‌علیه) از اشاره به این روایات، آن است که نشان دهد، تعمیر قبور اولیاء الهی امری پسندیده و مستحب است.
6) فرضاً اگر مشخص شود تعمیر قبور و ساخت قبه و بناء بر روی آن‌ها، امری ممنوع بوده است، هر آینه نمی‌توان ملتزمین به این امور را عاصی و کافر تلقی کرد؛ چرا که آنان تقصیری ندارند، و لذا نهایتاً خطا کرده‌اند و چه بسا ماجور نیز بوده باشند.[6]
مرحوم کاشف الغطاء (رحمه‌الله‌علیه) با عنایت به مسائل فوق، تصریح فرموده‌اند که ساخت قبه و گنبد بر روی قبور صالحین و هم‌چنین تعمیر اماکن منتسب به ایشان، هیچ‌گونه منعی ندارد.

پی‌نوشت:

[1]. کاشف الغطاء، جعفر، منهج الرشاد لمن اراد السداد، ص109، قم، دائره المعارف الفقه الاسلامی، 1384ه‌ش.
[2]. منهج الرشاد لمن اراد السداد، ص109.
[3]. منهج الرشاد لمن اراد السداد، ص110.
[4]. منهج الرشاد لمن اراد السداد، ص110.
[5]. منهج الرشاد لمن اراد السداد، ص110.
[6]. منهج الرشاد لمن اراد السداد، ص111.

نویسنده: محمد باغچیقی(باغچقی)