متن مقاله
وهابیون با بسیاری از امور مشروع نزد مسلمانان، به مخالفت پرداخته و آن امور را ممنوع قلمداد کرده‌اند؛ از همین‌رو شناخت ادله‌ای که آنان برای اثبات مدعای اشتباه خود، بدان تمسک جسته‌اند، لازم و ضروری است. چراکه به‌واسطه ردکردن دلایل مورد تمسک آنان، می‌توان راحت‌تر مدعایشان را ابطال کرد؛ به‌عنوان نمونه، در مسئله طلب شفاعت از اموات که مفتیان وهابی بر حرمت آن حکم کرده‌اند، مشاهده می‌کنیم که ادله‌ای در جهت اثبات این ادعا اقامه شده است.
در این نوشتار، دو مورد از مهم‌ترین ادله وهابیت در جهت اثبات ممنوعیت طلب شفاعت از اموات، مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد.
همان‌طور که گفته شد، وهابیون، درخواست شفاعت از اموات را ممنوع دانسته، و دلایلی برای اثبات مدعای خود مطرح کرده‌اند. دو دلیل از این ادله، عبارتند از:
1) انقطاع اعمال پس از مرگ:
وهابیون بر این باورند که انسان بعد از مرگ، نمی‌تواند عملی را انجام بدهد؛ از همین‌رو وقتی از اموات می‌خواهیم برایمان دعا کنند، اساساً آنان قدرت دعا کردن ندارند. بنابراین نمی‌توان از اموات، درخواست شفاعت کرد.[1]
نقد و بررسی:
بر خلاف آن‌چه توسط وهابیت ادعا شده است، ادله متعددی وجود دارد که از عدم انقطاع اعمال پس از مرگ حکایت می‌کند؛ چنان‌که در صحیح مسلم روایتی از نبی مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به این صورت نقل شده است: «مَرَرْتُ - عَلَى مُوسَى لَيْلَةَ أُسْرِيَ بِي عِنْدَ الْكَثِيبِ الْأَحْمَرِ، وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي فِي قَبْرِهِ.[2] در شب شب معراج، بر حضرت موسی (علیه‌السلام) وارد شدم و مشاهده کردم در قبر نماز می‌خواند.» همان‌طور که مسلم است، نماز خواندن، عمل است و حضرت موسی (علیه‌السلام) پس از وفات نیز در حال نماز خواندن بوده‌اند. البته روایات دیگری هم‌چون روایت رد سلام و روایت نزول حضرت عیسی (علیه‌السلام) وجود دارد که آن‌ها نیز بر عدم انقطاع اعمال پس از مرگ، دلالت می‌کند.
2) عدم سماع موتی:
سردمداران وهابی بر این باورند که انسان‌ها پس از مرگ، صدای زندگان را نمی‌شنوند؛ از همین‌رو نیز ممکن است مدعی شوند، نمی‌توان از اموات درخواست شفاعت کرد. چرا که آنان صدای ما را نمی‌شنوند.
نقد و بررسی:
در آیات و روایات اسلامی، دلایل فراوانی وجود دارد که اثبات می‌کنند مردگان، صدای زندگان را می‌شنوند. چنان‌که خدای متعال می‌فرماید: «فَتَوَلَّى عَنْهُمْ وَقَالَ يَا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسَالَةَ رَبِّي وَنَصَحْتُ لَكُمْ وَلَكِنْ لَا تُحِبُّونَ النَّاصِحِينَ.[اعراف/79] پس صالح (علیه‌السلام) از آنان روی گرداند و گفت: ای قوم من! قطعاً من پیام پروردگارم را به شما رساندم، و برایتان خیرخواهی کردم، ولی شما خیرخواهان را دوست ندارید.»
طبق این آیه، حضرت صالح (علیه‌السلام) پس از آن‌که قومش هلاک شد، با قومش سخن گفت. اگر انسان پس از مرگ، صدای زندگان را نمی‌شنید، چرا حضرت صالح (علیه‌السلام) با هلاک شدگان قومش سخن گفت؟ از این‌جاست که معلوم می‌شود اموات، صدای زندگان را می‌شنوند.
در صحیح بخاری نیز چنین روایت شده است: هنگامی‌که پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به کشته شدگان جنگ بدر رسید، خطاب به آنان چنین فرمود: «هَلْ وَجَدْتُمْ مَا وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا» ثُمَّ قَالَ: «إِنَّهُمُ الآنَ يَسْمَعُونَ مَا أَقُولُ.[3] آیا آن‌چه خدای متعال وعده داد، حق یافتید؟ سپس فرمودند: آنان (کشته شدگان جنگ بدر) سخنان من را می‌شنوند.» این روایت نیز به‌خوبی بر سخن گفتن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با مردگان دلالت می‌کند.
بر همین اساس مشخص می‌شود که اموات، صدای زندگان را می‌شنوند؛ لذا از این جهت نیز مانعی برای طلب شفاعت از اموات نیز وجود ندارد.
بنابراین از آن‌جایی که اعمال انسان، پس از مرگ منقطع نمی‌شود و هم‌چنین مردگان، صدای زندگان را می‌شنوند، مشخص می‌شود که طلب شفاعت از اموات، منعی ندارد.

پی‌نوشت:

[1]. بن باز، مجموع فتاوای بن باز، ج16، ص106، بی‌جا، بی‌تا.
[2]. نیشابوری، مسلم، صحیح مسلم، ج4، ص1845، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، بی‌تا. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. بخاری، محمد، صحیح بخاری، ج5، ص77،  دار طوق النجاة، چاپ اوّل، 1422ق. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.

نویسنده: محمد باغچیقی(باغچقی)