دین اسلام اگرچه به گفته صریح قرآن، دین کامل و جوابگوی خواسته‌های بشریت تا روز قیامت است، اما هر آن‌چه که در قرآن آمده، به صورت کلی بیان گردیده و پیامبر اکرم و جانشینان ایشان موظفند آن را تشریح و تبیین کنند که اهل بیت این کار را انجام می‌دادند و اکنون در زمان غیبت، این امر مهم توسط علما و مراجع دین، توسط کتاب خدا و سنت پیامبر استخراج شده و دستور دین به مردم داده می‌شود؛ لذا علما، با تشخیص اصل موضوع و بررسی جوانب آن، حکمی را بیان می‌کنند که با دستورات خداوند در قرآن و سنت هم‌خوانی داشته باشد و مردم علاوه بر این‌که به رستگاری برسند، به انحراف کشیده نشوند.
مثلاً در قرآن، خداوند برخی از رسومات جاهلی را تأیید کرده و می‌فرماید: «فَإِذَا انسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ.[توبه/5] پس چون ماه‌های حرام سپری شدند، مشرکین را بکشید.» و پیامبر اکرم نیز در روایتی می‌فرماید: «آن کسی‌که سنتی نیک را پایه‌ریزی کند و به آن عمل کند، پاداش عمل خود را به همراه پاداش دیگر عاملان به آن دریافت می‌کند، بدون آن‌که از پاداش عاملان کم شود و آن‌که سنت بدی را پایه‌گذاری کند و به آن عمل کند، آن سنت بد، وبال گردن اوست، بدون آن‌که از وزر و گناه عاملانش کاسته شود.»[1]
حال اگر نظر کلی دین در باب رسومات، از کتاب خداوند و سنت پیامبر، این آیات و روایات باشد، یقیناً در باب آداب و سنن بومی و ملّی هر دین و مذهب، تا زمانی که عنوان باطل و ترویج خرافه نداشته باشد و عمل ناشایست صورت نگرفته باشد، مورد تکریم و تعظیم است و علما و مراجع دین هم قاعده و معیار آن احکام را با استنتاج از همین موارد، به‌دست می‌آورند.
مثلاً شیخ طوسی در کتاب خود چنین آورده است: «امام صادق (علیه‌السلام) در روز نوروز فرمود: هنگامی‌که نوروز شد، غسل کن و لباس پاکیزه بپوش و خودت را خوشبو ساز و آن روز را روزه بدار، پس هنگامی‌که نماز ظهر و عصر و نافله‌های آن را به جای آوردی، نماز چهار رکعتی بگذار.»[2]
ابن‌فهد حلّی نیز در کتابش این‌چنین آورده است: «از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده که فرمود: روز نوروز همان روزی است که پیامبر در غدیرخم، برای علی (علیه‌السلام) بیعت گرفت و مسلمانان، به ولایت وی اقرار کردند و خوشا به حال آنان‌که به این بیعت استوار ماندند و وای بر آنان که آن را شکستند.»[3]
و محدث نوری در کتاب خود چنین آورده است: «از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده که خداوند بر حزقیل وحی فرستاد که این روز، روزی گرامی و بلند مرتبه نزد من است؛ با خود عهد کرده‌ام، هر مؤمنی در این روز از من حاجتی بخواهد، آن را بر آورده سازم و آن روز نوروز است.»[4]

پی‌نوشت:

[1]. «من سنّ حسنه عمل بها من بعده کان له أجره و مثل اجورهم من غیر ان ینقص من اجورهم شیئاً و من سنّ سنه سیئه فعمل بها بعده کان علیه وزره و مثل أوزارهم من غیر ان ینقص من أوزارهم شیئاً.» کنزالعمال، متقی هندی، موسسه الرساله، بیروت، لبنان، ج15 ص78.
[2]. «عن المعلی بن خنیس عن مولانا الصادق-ع- فی یوم النیروز قال -ع- اذا کان یوم النیروز فاغتسل و البس أنظف ثیابک و تطیب بأطیب طیبک و تکون ذلک الیوم صائماً، فاذا صلّیت النوافل و الظهر و العصر فصلّ بعد ذلک اربع رکعات.» مصباح المجتهد، شیخ طوسی، آستان قدس رضوی، مشهد، ایران، ص591.
جامع احادیث الشیعه، بروجردی، ج8، ص379. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. «... عن الصادق: انّ یوم النیروز، هو الیوم الذی أخذ فیه النبی-ص- لامیر المومنین-ع- العهد بغدیر خم، فأقروا له بالولایه، طوبی لمن ثبت علیها والویل لمن نکثها...» المهذّب البارع، ابن فهد حلّی، جامعه مدرسین، قم، ایران، ج1 ص194-195.
[4]. «... عن الصادق قال له فی خبر طویل فی جمله کلامه-ع- فأوحی الله الیه: یا حزقیل هذا یوم شریف عظیم قدره عندی و قد آلیت ان لایسألنی مومن فیه حاجه الا قضیتها فی هذا الیوم و هو یوم النیروز.» مستدرک الوسایل، محدث نوری، آل البیت، قم، ایران، ج6 ص354. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.