پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در اینستاگرام کلیپی را درباره مراسم تشرف منتشر کردیم که بازگو کننده نحوه ورود اشخاص به مسلک درویشی بود. این کلیپ با پابوسی و سجده دراویش بر قطب شروع شد که مورد توجه بسیاری از دنبال کنندگان این پیج اینستاگرام قرار گرفت. یکی از دنبال کنندگان سوالی را مطرح کردند و خواستار پاسخگویی دراویش بودند. ایشان سؤال کردند که: چنانچه شخصی از دراویش، این متن را مطالعه می‌کند سوالی دارم. در این قرن که افکار مردم ترقی کرده و بسادگی و بدون جواب مستند، هر موضوعی را نمی‌پذیرند، نشانه شرک از دید شما چیست؟ آیا انسان گناه‌کار توانایی هم طرازی با خداوند را دارد؟ یکی از صوفیان در پاسخ گفت: آقای محترم، باید در جواب شما عرض کنم که فریب این تبلیغات را نخورید. در مورد سجده کردن باید بگویم که سجده کردن بر ولی خدا(قطب) به‌خاطر پرستش او نیست. بلکه به‌خاطر نشان دادن عمق ارادت و نشان دادن عمق اطاعت پذیری یک فقیر است، که چقدر از ولی خدا اطاعت‌پذیر است. مثل همان سجده‌ای که مردم در حرم امام رضا (علیه السلام) انجام می‌دهند.

اما من در پاسخ به این سخن و دیدگاه به ظاهرعرفانی گفتم: در جواب سخن شما من یک سؤال دارم و آنهم این است که آیا این سجده، شامل شکر هم می‌شود یا نه؟ یعنی این سجده شما شکر خدا هم هست یا نه؟

صوفی: نه خیر، فقط برای ابراز میزان ارادت و اطاعت از ولی خداست.

من: پس شما باید بدانید که اولاً مردم در حرم امام رضا (علیه السلام) یا حرم دیگر ائمه اطهار (علیهم السلام) زمین را می‌بوسند. اگر هم سجده می‌کنند به نیت شکر خدا و بخاطر توفیق زیارتی است که خدا شامل حال آنها کرده است و این عین عبادت است که برای خداست و نه برای امام رضا (علیه السلام). ثانیاً آیا می‌توانید یک نمونه تاریخی نام ببرید که در آن یکی از اصحاب ائمه اطهار (علیهم السلام) برای نشان دادن ارادت و اطاعت پذیری خود، یکی از ائمه اطهار (علیهم السلام) را سجده کرده باشد؟ یا اینکه دلیلی از قرآن و روایات برای سجده کردن خود دارید؟

صوفی: بله، سجده‌ای که برادران یوسف به او کردند که در قرآن هم آمده است.

من: اول اینکه بعضی از مفسرین درباره سجده‌ای که برادران حضرت یوسف (علیه السلام) کردند معتقدند که این سجده شکر بود. چنانکه طبق روایات، این سجده به‌عنوان عبادت برای خدا بود، نه برای حضرت یوسف. دوم اینکه در شریعت ابراهیم و انبیای بنی‌اسرائیل این عمل، جایز بلکه ممدوح بوده ولی در شریعت محمدی این عمل جایز نیست. شاهد بر این ادعا فرمایش خود پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است که اگر سجده بر غیر خدا جایز بود، می‌گفتم زن‌ها به شوهرها سجده کنند. معنای این جمله آن نیست که زن‌ها شوهرهای خود را بپرستند، بلکه به این نحو (با سجده) به همسران خود تعظیم و احترام کنند. [1] ولی چون این عمل، در شریعت اسلام دیگر جایی ندارد، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نیز این‌چنین دستوری را نمی‌دهند.

صوفی: این روایت در مورد زنان است ولی بحث ما درباره ولی خدا است. قیاسی که شما با این حدیث کردید، قیاس ناقص و باطلی بود.

من: شما اگر آن روایت را قبول ندارید من یک نمونه تاریخی از کتب معتبر نقل می‌کنم. در بعضی از روایات آمده است که بعضی از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و اله) از حضرت درخواست کردند که ایشان بر حضرت، سجده کنند ولی آن حضرت در پاسخ فرمود: «لا بل اسجدوا لله [2] نه بلکه فقط برای خدا به سجده بیافتید.» این روایت نشان‌دهنده این است که سجده بر هر انسانی در دین اسلام، حتی سجده بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) هم حرام است و حتی اهل بیت (علیهم السلام) نیز اجازه ندادند که بر آن‌ها سجده شود، به هر بهانه‌ای که می‌خواهد باشد، عبادت، پرستش، احترام، تکریم، آزمایش، تعظیم و.. هر بهانه دیگری که شما یا هر درویش دیگری که داشته باشید.

صوفی: سند؟ کجا این نقل شده؟

من: این قضیه هم به‌صورت نقل تاریخی در کتب تاریخی ثبت شده است و هم در کتب حدیثی از اهل بیت (علیهم السلام) نقل شده است. به‌عنوان مثال در کتاب مستدرک الوسائل طبرسی به این موضوع پرداخته شده است.

پی‌نوشت:
[1]. طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات اسلام، تهران، 1378، ج ‌7، ص 280
[2]. نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، نشر مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، بیروت، ۱۴۰۸ ق، ج 4، ص 480