خداوند متعال می‌فرماید: «وَما كانَ رَبُّكَ مُهْلِكَ اَلْقُرى حَتّى یبْعَثَ فِی أُمِّها رَسُولاً یتْلُوا عَلَیهِمْ آیاتِنا.[قصص/59] پروردگارت بر آن نبوده که عذاب کننده‌ی اهل شهرها باشد تا این‌که در بین آن‌ها پیامبر و فرستاده‎ای مبعوث کند که آیات و نشانه‌های ما را بر آنان بخواند.» در این آیه مبارکه دیده می‎شود که برای عذاب کردن انسان‌ها اتمام حجت صورت گرفته است. خداوند می‌فرماید: ابتدا باید انبیاء بیایند و نشانه‌های خداوند را برای مردم بیان کنند، این کار خدا یعنی اتمام حجت. بعد از این مرحله اگر مردم قبول نکردند، عذاب الهی محقق می‎گردد.
در این آیه عذاب را فرع بر انکار و اتمام حجت می‎داند. در این صورت اگر کسی نسبت به دین جاهل بود، معذور است و عذاب خداوند شامل او نمی‎شود.
نکته دیگر این‌که اگر خداوند بندگانش را قبل از اتمام حجت به وسیله‌ی انبیاء در دنیا عذاب نکند و حال این‌که این عذاب، عذاب کوچکی است، پس به طریق اولی بندگانش را در قیامت عذاب نمی‌کند، مگر این‌که به وسیله‎ی انبیاء، حجت را بر آنان تمام کرده باشد. این بر خلاف گروه‎های تکفیری است که مسلمانان را در امور مجهول هیچ‌گونه معدور نمی‌دانند.

پی‌نوشت:

برگرفته از حمد علی داد، عذر به جهل، موسسه بنیان دینی، 1396، قم.