مطابقت روایات صحیح با عقل سلیم

  • 1396/05/30 - 10:29
یکی از ملاک‌های پذیرش روایت، مطابقت آن با عقل است؛ مفاد حدیث، نباید با مسلّمات عقلی مخالف باشد. مثلاً در صدور روایاتی که در آن‌ها به جسم بودن خدا اشاره شده، باید تردید نمود؛ زیرا پیامبر دارای علم وحیانی است و امکان ندارد گفتار و کردارش با عقلِ سالم، ناسازگار باشد. اگر حدیثی «غیرمعقول» بود و سندش صحیح، باید آن را رد کرد.

شبهه‌ای مطرح است که مذهب شیعه کاری به سند احادیث ندارد و ملاک عمل علماست.
در پاسخ می‌گوییم یکی از ملاک‌های پذیرش روایت، مطابقت آن با عقل است، چنان‌که سید تقی حکیم می‌گوید: «عقل مصدرحجج و تنها مرجع در اصول دین و بعضی فروعات می‌باشد.»[الاصول العامه، ج1، ص336] مفاد حدیث، نباید با مسلّمات عقلی مخالف باشد. مثلاً در صدور روایاتی که در آن‌ها به جسم بودن خدا اشاره شده، باید تردید نمود؛ زیرا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت، دارای علم و اندیشه برتر و برخوردار از علم وحیانی هستند و امکان ندارد گفتار و کردارشان با عقلِ سالم، ناسازگار باشد.
البتّه باید توجه داشت که گفتار انسان‌های بزرگ و اسوه‌ها، مثل شخصیّت و شاکله و کردارشان بزرگ است و به تعبیر قرآن، جز دست پاکان بر دامن آن نرسد، «لا يَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ.[واقعه/79] و جز پاكان نمی‌‏توانند به آن دست زنند (دست يابند).» بنابراین ممکن است در برخی موارد حدیثی «غیرمعقول» و مخالف عقل ضروری بوده و با این‌که سندش صحیح است، علما آن را رد نمایند و به‌نظر آید که سند نزد شیعه اعتبار ندارد.

پی‌نوشت:

الاصول العامة للفقه المقارن، محمدتقی حکیم، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، 1431ق، ج1، ص336. «أن العقل مصدر الحجج و الیه ینتهی، فهو المرجع الوحید فی اصول الدین و فی بعض الفروع التی ...»

برچسب‌ها: 
تولیدی

افزودن نظر جدید

CAPTCHA
لطفا به این سوال امنیتی پاسخ دهید.
Fill in the blank.