پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ سوالی که برخی از اهل سنت در باب توسل مطرح می‌کنند این است که می‌گویند آیا توسلی که شما شیعیان انجام می‌دهید، سیره و سنت می‌باشد؟ آیا عمل توسل، توسط ائمه معصوم خود شما ذکر شده؟ آیا توسلی انجام دادند؟ جواب را با ذکر یک روایت بیان می‌کنیم. البته لازم به ذکر است اکثریت اهل سنت خود توسل به اولیاء و پاکان را قبول دارند و عامل به آن هستند. مثلا در شبه قاره برلیوی‌ها که جمعیت بسیاری از اهل سنت شبه قاره را تشکیل می‌دهند، به این امر معتقد و عامل هستند، هم‌چنین هم اکنون نیز مزار بخاری و دیگر بزرگان اهل سنت زیارت‌گاه متوسلین به الله تعالی می‌باشد.[1]

توسل حضرت علی (عليه السلام) به رسول خدا (صلی الله عليه و آله) قبل از دفن

بعد از رحلت رسول خدا (صلی الله عليه و آله) امير مؤمنان، علی (عليه السلام) نخستين فرد از ميان اهل بيت (عليهم السلام) بود كه به آن حضرت توسل نمود، در حالی‌كه هنوز بدن شريفش به خاك سپرده نشده بود. خطاب به نبی مکرم اسلام فرمودند: «پدر و مادرم فدايت! اى پيامبر خدا! همانا با مرگ تو چيزى قطع شد، كه با مرگ ديگرى قطع نگشت و آن نبوت و اخبار و آگاهى از آسمان بود. مصيبت تو اين امتياز را دارد كه از طرفی تسلى دهنده است، يعنى پس از مصيبت تو ديگر مرگ‌‏ها اهميتى ندارد، و از سوى ديگر اين يك مصيبت همگانى است كه عموم مردم به‌خاطر تو در سوگند. اگر نبود كه امر به صبر و شكيبایى فرموده‏‌اى و از بى‌‏تابى نهى نموده‌‏اى، آن قدر گريه مى‏‌كردم كه اشك‌هايم تمام شود، و اين درد جان‌کاه هميشه براى من باقى بود، و حزن و اندوهم دائمى، و تازه اين‌ها در مصيبت تو كم بود، اما حيف نمى‌‏توان مرگ را باز گرداند و آن را دفع نمود. پدر و مادرم فدايت باد، ما را در پيشگاه پروردگارت ياد كن، و ما را هرگز فراموش منما.»[2]
اين خطبه و توسل حضرت را علمای اهل سنت هم نقل کردند.[3] طبق اين روايت، اميرمؤمنان (عليه السلام) به رسول خدا (صلی الله عليه و آله) متوسل شده و از ايشان شفاعت خواسته است.

پس نتیجه این‌که  وقتی با ذکر روایات ثابت شد که توسل، سیره و سنت خود اهل بیت بوده و نه‌تنها ما را نهی نکردند، بلکه دستور به توسل هم دادند.[4] و حتی بعضی از ائمه معصومین به ائمه دیگر متوسل می‌شدند.[5] خود این قراین و شواهد، بهترین دلیل بر مشروعیت و مقبولیت توسل است، خواه خود اهل بیت گفته باشند، که به ما توسل کنید یا نگفته باشند، قطعاً اگر متوسل شدن و واسطه قراردادن اهل بیت اشکال داشت و خلاف توحید بود، بدون شک خود ائمه به شدت جلوگیری می‌کردند و در مذمت متوسلان مطالبی بیان می‌کردند.
همان‌طور که ما در تاریخ نمونه‌هایی از نهی گفتاری و عملی اهل بیت داریم، در مورد افراط و تفریط کردن افراد مانند غُلات که در مورد اهل بیت غلو می‌کردند و آن‌ها را هم‌سان خدا می‌دانستند و اهل بیت به شدت کار شرک و کفرآمیز آن‌ها را نهی کردند. پس توسل نه‎تنها منافاتی با توحید ندارد، بلکه عین توحید است، مصداق بارزش همان زیارات و ادعیه اهل بیت است، وقتی محتوای آن‌ها را می‌بینیم، متجلّی و متبلور از مباحث توحیدی است و با توسل به خدا و صفاتش، زیارت و دعا شروع می‌شود.

پی‌نوشت:

[1].وهابیت نه فقط شیعه که اهل سنت را نیز مشرک می‌دانند
[2]. ابن ميثم بحرانى- ترجمه محمدى مقدم و نوايى‏، ترجمه شرح نهج البلاغه (ابن ميثم)، مجمع البحوث الإسلامية، مشهد، 1417ق، چاپ اول،ج4، ص219«ومن كلام له (عليه ‏السلام) قَالَهُ وَهُوَ يَلِي غُسْلَ رَسُولِ اللَّهِ (صلى‏ الله ‏عليه ‏وآله) وَتَجْهِيزَهُ «بِأَبِي أَنْتَ وَأُمِّي يَا رَسُولَ اللَّهِ لَقَدِ انْقَطَعَ بِمَوْتِكَ مَا لَمْ يَنْقَطِعْ بِمَوْتِ غَيْرِكَ مِنَ النُّبُوَّةِ وَ الْإِنْبَاءِ وَأَخْبَارِ السَّمَاءِ خَصَّصْتَ حَتَّى صِرْتَ مُسَلِّياً عَمَّنْ سِوَاكَ وَعَمَّمْتَ حَتَّى صَارَ النَّاسُ فِيكَ سَوَاءً وَلَوْ لَا أَنَّكَ أَمَرْتَ بِالصَّبْرِ وَنَهَيْتَ عَنِ الْجَزَعِ لَأَنْفَدْنَا عَلَيْكَ مَاءَ الشُّئُونِ وَلَكَانَ الدَّاءُ مُمَاطِلًا وَالْكَمَدُ مُحَالِفاً وَقَلَّا لَكَ وَلَكِنَّهُ مَا لَا يُمْلَكُ رَدُّهُ وَلَا يُسْتَطَاعُ دَفْعُهُ بِأَبِي أَنْتَ وَأُمِّي اذْكُرْنَا عِنْدَ رَبِّكَ وَاجْعَلْنَا مِنْ بَالِكَ».
[3]. إبن أبي‌الحديد المدائني المعتزلي، ابوحامد عز الدين بن هبة الله بن محمد بن محمد (متوفاى655 هـ)، شرح نهج البلاغة، ج13، ص13، تحقيق: محمد عبد الكريم النمري، ناشر: دار الكتب العلمية - بيروت / لبنان، الطبعة: الأولى، 1418هـ - 1998م.
البغدادي النهاوندي الزجاجي، عبد الرحمن بن إسحاق، أبو القاسم (متوفاى337هـ)،‌ أمالي الزجاجي، ج1، ص38، دار النشر : طبق برنامه الجامع الكبير.
البغدادي النهاوندي الزجاجي، عبد الرحمن بن إسحاق، أبو القاسم (متوفاى337هـ)،‌ أخبار أبي القاسم الزجاجي، ج1، ص52، دار النشر : طبق برنامه الجامع الكبير.
النمري القرطبي المالكي، ابوعمر يوسف بن عبد الله بن عبد البر (متوفاى 463هـ)، التمهيد لما في الموطأ من المعاني والأسانيد، ج2، ص162، تحقيق: مصطفي بن أحمد العلوي، ‏محمد عبد الكبير البكري، ناشر: وزارة عموم الأوقاف والشؤون الإسلامية - المغرب – 1387هـ.
[4].دستور ائمه معصومین«سلام الله علیهم» به توسل
[5].«توسل» توسط خود ائمه معصومین «سلام الله علیهم»

تهیه وتنظیم: مصطفی پورصدوقی