پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ وحدت در لغت، به‌معنای «یکی بودن» آمده[1] که می‌توان آن را عامل بسیاری از موفقیت‌ها در عرصه‌های مختلف دانست. آن‌چه ما در این مقاله به دنبال آن هستیم، جواب به این پرسش است که در پرتوی دین می‌توان به یک وحدت ملی و اسلامی رسید و یا امکان عملی آن وجود ندارد؟ برای پاسخ به این سؤال در ابتدا رجوع می‌کنیم به کتاب آسمانی دین اسلام که مورد اتفاق همه مذاهب اسلامی است و کلام وارد شده در آن برای همه مسلمانان مورد قبول و پذیرش است. خداوند در قرآن مجید و در سوره آل عمران می‌فرماید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا.[آل‌عمران/103] و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد، و پراكنده نشويد.»

پس در گام اول در می‌یابیم که خداوند در کتاب هدایت خویش برای بندگان به این موضوع پرداخته و آن را مد نظر داشته است. از آن‌جایی که این کتاب به‌عنوان آخرین کتاب آسمانی برای انسان‌ها می‌باشد، باید در نظر داشت که خداوند با علم به این‌که مردم جهان و حتی مسلمانان نیز ممکن است، به فرقه‌های مختلفی تقسیم شوند و اختلافاتی در میان ایشان به‌وجود بیاید، در عین حال باید همه به این آیه تا پایان زندگی دنیوی ملزم باشند و در مسیر موفقیت خویش از برکات آن بهره‌مند شوند. حال سخن در این است که این وحدت چگونه بوده و آیا منظور این است که باید یکی از طرفین از اصول خود کوتاه بیاید و یا این‌که هر دو باید با کوتاه آمدن از اصول خود، ملزم به انجام آن باشد و یا این‌که با ثابت بودن اصول دینی و اعتقادی هر کدام از این فرقه‌ها نیز می‌توان به این آیه جامه عمل پوشاند؟

در جواب باید گفت اگر فرض اول (این‌که یکی از گروه‌ها از مواضع اعتقادی خود کوتاه بیاید) و یا حتی در فرضیه دوم که بیان می‌داشت، هر دو فرقه از مواضع خود عقب نشینی کرده و با هم به‌نوعی به توافق برسند را نمی‌توان وحدت بین دو فرقه و یا دو حزب و گروه دانست؛ چرا که این کار در درجه اول اول نشدنی است، به این جهت که اصل بر این است که هر کدام از ایشان بر اصول مذهب خود پایبند است و اگر از آن و یا حتی مقداری از آن، عدول نماید دیگر نمی‌توان ایشان را داخل در آن مذهب دانست؛ و دوم این‌که وحدت در جایی معنا پیدا می‌کند که دو گروه و حزب و یا فرقه مختلف، در عین استقلال با یکدیگر وحدت داشته باشند.

بنابراین آن‌چه ما در عمل به آیه فوق، به‌دنبال تحقق آن در وحدت میان شیعه و سنی هستیم، وحدت با حفظ اصول و ارزش‌های هر کدام از طرفین و با توجه به «شناخت مبانی فکری»[2] ایشان می‌باشد. اما این‌که چگونه باید به این مهم رسید تکیه بر مشترکات است. می‌توان گفت در هر وحدتی برای تحقق آن نیاز به یافتن نقاط مورد اشتراک و شناخت داشتن نسبت به افکار و عقاید آن‌ها برای انسجام میان دو فرقه می‌باشد. خوش‌بختانه نقاط مورد اشتراک میان شیعیان و اهل تسنن در دین بسیار است که می‌توان بر پایه آن‌ها به وحدت اسلامی رسید.

دین اسلام، کتاب آسمانی قرآن مجید، پیامبری پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم)، قبله واحد و بسیاری از احکام و فروعات مانند مناسک حج[3] و ترتیبات و کیفیت نماز و ... اشتراکاتی است که می‌توان با تکیه بر آن‌ها به وحدت میان مسلمین اندیشید و به راه‌کارهای مثبتی در این زمینه رسید. وحدت ملی نیز بر پایه همین اصول و مبانی و وجود موارد مورد اشتراک افراد  یک ملت می‌تواند ایشان را به وحدت در مقابل بیگانگان سوق دهد.

پی‌نوشت:

[1]. فرهنگ معین، معنای کلمه وحدت
[2]. اهداف وحدت
[3]. توضیح المسائل مراجع عظام شیعه، اعمال حج