پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ نمی‌توان گفت که چون گریستن و گریاندن در مصیبت سیدالشهداء، مقدّس است، پس برای رسیدن به این هدف مقدّس، می‌توان به هر وسیله‌ای تمسّک جست؛ از این‌رو استفاده از دروغ در روضه‌ها دردی است، که مرحوم محدّث نوری بیش از صد سال پیش در کتاب «لؤلؤ و مرجان» و سال‌ها پیش، استاد شهید مرتضی مطهری در کتاب «حماسه حسینی» از آن نالیده، در نکوهش آن سخن گفته و نمونه‌هایی از آن را مثال زده‌اند.

دروغ‌ها و مبالغه‌های که در روضه‌خوانی‌ها می‌شود، جز ضربه زدن به محتوای عزاداری‌ها، اثر دیگری ندارد. توجه به چند نکته در باب دروغ و مبالغه در روضه‌خوانی‌ها ضروری است:
الف) پرورش روضه، یعنی متن را محور قرار دادن و همان را توضیح دادن، دروغ نیست.
ب) «زبان حال»[1] خواندن در روضه‌ها نیز به پنج شرط دروغ به‌شمار نرفته و بلا مانع است:
وهن آمیز نبودن؛
با مسلّمات قرآنی و روایی منافات نداشتن؛
علم به خلاف آن در تواریخ و نقل‌های صحیح نداشتن؛
با شأن و مقام اهل بیت (علیهم السّلام) منافات نداشتن؛
از الفاظ سبک و سخیف استفاده نشود.
ج) ملاک صحت و سقم و راست و دروغ بودن، ذکر آن‌ها در منابع و تواریخ معروف نیست، چرا که بسیاری از مطالب دروغ، در منابع دسته اول و معروف آمده و بسیار مطالب راست و درست در منابع و تواریخ دست دوم آمده و در منابع دست اول نیامده، که تشخیص راست و دروغ بودن مطالب، به عهده علما و کارشناسان فنّ است.

از باب نمونه: هنگامی‌که حضور حضرت لیلا،[2] مادر حضرت علی اکبر (علیه السّلام) و نذر او و هم‌چنین عروسی حضرت قاسم (علیه السّلام) در کربلا[3] و ... نیز حقیقت نداشته و زبان حال‌هایی که بر اساس آن ساخته می‌شود، دروغ خواهند بود و اگر گوینده‌ی آن روزه باشد، روزه‌ی او باطل و موجب کفاره و قضا خواهد بود. گفتنی است در برابر مطالبی که دروغش آشکار است، موضع‌گیری قطعی و صریح لازم است؛ اما درباره‌ی مطالبی که یقین به دروغ بودنش نداریم، تأمل بیشتری نیاز است.

پی‌نوشت:

[1]. رسائل و مسائل، به کوشش رضا استادی، کنگره بزرگداشت ملّا مهدی و ملا احمد نراقی، ج 1، ص 245.
[2]. تاریخ طبری، طبری، دار الکتب العلمیة، بیروت، ج 3، ص 331.
[3]. جامع المسائل، آیت الله فاضل لنکرانی، ج 2، ص 620-624.