پايگاه جامع فرق، اديان و مذاهب_ سیزدهمین روز از ماه فروردین، تیر یا تیشتر نام دارد. ایزد تیر یا تیشتر که در اوستا یشتی هم به آن وجود دارد، ایزد باران است و در باور پیشینیان پیش از زرتشت برای این که ایزد باران در سال جدید پیروز شود و دیو خشکسالی نابود گردد باید مردمان در نیایش روز تیر ایزد از این ایزد یاد کنند و از او درخواست باریدن باران نمایند. در ایران باستان پس از برگزاری مراسم نوروز و هنگامی که سبزه از زمین می رویید و گندم و حبوبات سبز می گشتند، در روز سیزدهم که به ایزد باران تعلق داشت مردم به دشت و صحرا و کنار جویبارها می رفتند و به شادی و پایکوبی می پرداختند و آرزوی بارش باران را از خداوند می نمودند. اکنون هم زرتشتیان از بامداد روز تشتر ایزد و فروردین ماه، سفره نوروزی را برمی چینند، خوردنی ها و مقداری آجیل و شیرینی های باقیمانده در سفره نوروز را با خود به طبیعت می برند، ششه سبزه های موجود در سفره را با خود برمی دارند و به دشت و صحرا و کنار چشمه ها یا آب های روان می روند. سبزه های خود را در کنار جویبارها به آب روان می سپارند و آرزو می کنند که سالی پربرکت خرم داشته باشند. تا پسین آن روز را بیرون از خانه هستند و در طبیعت و میان سبزه و صحرا به شادمانی می پردازند.[۱] خورشیدیان در مورد روز سیزده بدر چنین بیان می دارد که مردم در این روز برای دعای باران به دشت و صحرا می رفتند و جشن و سرور برپا می کردند و این رسم از زمان قدیم تا زمان ما به همان نام سیزده بدر منتهی به این بهانه که سیزده نحس است زنده و پابرجا باقی مانده است.[۲]
یکی دیگر از احتمالات سیزده بدر و روان کردن سبزه های کاشته شده برای سفره عید، تحرک و جنبش نباتات و گیاهان برای رشد بیان شده است و فلسفه آنرا به اسطوره الهه یونانی آدونیس برگردانده اند. که این اسطوره بی شباهت به داستان استعاره آمیز مرگ سیاوش در اساطیر ایران نیست.[۳]
در مورد سیزده بدر، امری که انجام میشود که رفتن به طبیعت هست، بسیار زیبا و مفید هست ولی در این روز کارهایی انجام می شود که درست نیست. همانطور که بیان شد یکی از فلسفه هایی که برای این رسم هست اسطوره ای یونانی است. در این روز یکی از کارهایی که در قدیم انجام میشده است دعای برای نزول باران بوده است که کاری مورد پسند هست ولی در کنار آن و کار نقضی که از همان زمان های قبل بوده، از بین بردن سبزه سفره عید هست که با دست خود، سبزه ای را که رشد داده ایم را در آب روانی جاری می کنیم که آخر آن معلوم نیست و این عمل سبزه کاشتن در خانه و به آب روان سپردن آن کلا اسراف است که گناه بسیار نابخشودنی دارد.

پی نوشت:

[۱]. نوروز تا نوروز، کوروش نیکنام، ص 41 و 42
[۲]. پاسخ به پرسشهایی زرتشتیان، اردشیر خورشیدیان، ص200
[۳]. گاهشماری و جشن های ایران باستان، هاشم رضی، ص 393