پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ کینه‌ورزی دشمنان اهل‌بیت (علیهم السلام) پایانی ندارد و هر از چندگاهی شبهات جدید برای سرپوش گذاشتن بر فضائل اهل بیت (علیهم السلام) ایجاد می‌کنند.
شبهه‌ای که مطرح شده است از این قرار است که حديث غدير كه شيعيان آن را دليل بر امامت على ابن ابی‌طالب مى‏‌دانند در روز هجدهم ذى‌الحجه بيان شده است در حالی‌که آيه اكمال دين در نهم ذى‌الحجه نازل شده است؛ پس چرا شیعه اکمال دین را به امامت على ابن ابی‌طالب ربط می‌دهد؟
در پاسخ به این سخن فقط کافی است به منابع تفسیری فریقین رجوع کنیم تا متوجه بی‌اساس بودن این شبهه شویم.
تمامی علما و مفسّران شيعه و بسیاری از علماء و مفسّران و محدّثان معروف اهل سنّت، معتقدند كه آيه «االْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ ديناً.[مائده/3] امروز، دين شما را كامل كردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آيين جاودان شما پذيرفتم» در روز هجدهم ذى‌الحجه كه به غديرخم شهرت دارد، نازل شده است.
در این مختصر به برخی از کلمات مفسران شهیر اهل‌سنت، در خصوص آيه مذکور، اشاره مى‏‌كنيم.
1. مفسر بزرگ اهل‌سنت جلال الدين سيوطى در تفسيرالدرالمنثور، در ذيل آيه مورد بحث، در ضمن حديثى نقل مى‏‌كند: «هنگامى‌كه پيامبر اسلام (‏صلى الله عليه و آله و سلم) در روز غدير، على‏ (عليه السلام) را به امامت نصب نمود، جبرئيل امين، آيه (الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ ديناً) را آورد.»[1]
2. خطيب بغدادى در تاريخ خود نقل مى‏‌كند: «هر كس روز هجدهم ماه ذى‌الحجّه را روزه بگيرد، براى او روزه شصت ماه نوشته مى‏‌شود و آن روز، روز غدير خم است. وقتى‌كه پيامبر اسلام‏ (صلى الله عليه و آله و سلم) دست على بن ابى‌طالب (علیه السلام) را گرفت و فرمود: آيا من ولىّ و سرپرست مؤمنين نيستم؟ پاسخ دادند: چرا! تو ولىّ مؤمنان هستى اى پيامبر خدا! آن‌گاه فرمود: هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است. عمر بن خطاب گفت: به به آفرين بر تو اى پسر ابوطالب. از هم اكنون تو مولاى من و مولاى هر مسلمان هستى! پس خدا آيه «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ ديناً» را نازل كرد.[2]
هم‌چنین اين روايت را ابن‌عساكر در تاريخ دمشق[3] و عاصمی در زين الفتی[4] و حاكم حسكانی در شواهد التنزيل[5] و ابن‌كثير در البداية و النهاية[6] نقل كرده‌اند.
3. حمويى جوینی، كه از دانشمندان اهل‌سنت است، در كتاب معروف فرائد السمطين روایتی را نقل مى‏‌كند: «رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) در روزغديرخم مردم را براى معرفى على (‏عليه السلام) فراخواند و دستور داد زير درختى كه در آن‌جا بود، از خار و علف پاك نمايند و مردم امر آن حضرت را به‌جا آوردند و آن روز مصادف با روز پنجشنبه بود. سپس مردم را فرا خواند و دست على (‏عليه السلام) را گرفت بالا برد تا جائى‌كه مردم، سفيدى زير بغل او را ديدند. هنوز رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) و على‏ (عليه السلام) از هم‌ديگر جدا نشده بودند که اين آيه «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ ديناً» نازل شد. پيامبر فرمود: خداوند بزرگ است، همان خدائى كه آئين خود را كامل و نعمت خود را بر ما تمام كرد و از نبوت و رسالت من و ولايت على‏ (عليه السلام) راضى و خشنود گشت و سپس فرمود: خداوندا دوستان او را دوست بدار و دشمنان او را دشمن بدار! يارانش را يارى كن و آ‌ن‌ها را كه ياريش نكنند، از يارى خويش محروم بدار.»[7]
بنا بر آن‌چه گذشت به‌دست می‌آيد كه آيه اكمال در روز هيجدهم ذيحجه نازل شده است و اين آيه نه‌تنها ارتباطی نزديك به امامت امام علی (عليه السلام) دارد بلكه تنها با امامت آن حضرت معنا پيدا می‌كند. امامت چيزی جدای از دين نيست، و دين بدون امامت ناقص است، لذا با تعيين و نصب شدن حضرت علی (علیه السلام) به امامت، دين اسلام كامل گرديد.

پی‌نوشت:

[1]. «عن ابى سعيد الخِدرى قال: لمّا نصب رسول اللّه ‏صلى الله عليه وآله عليّاً يوم غدير خم، فنادى له بالولاية هبط جبرئيل عليه بهذه الآية "اليوم اكملت لكم دينكم» تفسير الدر المنثور، سیوطی، دارالمعرفة، بیروت: ج 3، ص 19، ذيل آيه 3 سوره مائده.
[2]. «عن أبى هريرة قال: مَنْ صام يوم ثماني عشرة من ذى الحجّة كُتِبَ له صيام ستّين شهراً، و هو يوم غدير خم لما أخذ النبيّ‏صلى الله عليه وآله بيد على بن ابى طالب‏عليه السلام، فقال: ألستُ ولىّ المؤمنين؟ قالوا: بلى يا رسول اللّه، قال: من كنتُ مولاه فعلىُّ مولاه، فقال عمر بن الخطاب: بخّ بخّ لك، يابن ابى طالب أصبحت مولاي و مولى كلّ مسلمٍ، فأنزل الله "اليوم اكملت لكم دينكم".» تاريخ بغداد، خطیب بغدادی، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج 8، ص 290.
[3]. تاريخ مدينه دمشق، ابن‌عساكر، دارالفکر، بیروت: ج 2، ص 75 رقم 577 ترجمه امام علی(عليه السلام)
[4]. زين الفتي، عاصمی، مجمع احياء الثقافة الاسلامی: ج 2 ، ص 265، ح 474
[5]. شواهد التنزيل، حاكم حسكانی، مجمع احياء الثقافة الاسلامی: ج 1، ص 203
[6]. البداية و النهاية، ابن‌كثير، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج 5 ، ص 188، و ج 7 ، ص 363
[7]. «اِنّر النبىّ‏صلى الله عليه وآله يوم دعا الناس إلى عليّ في غدير خمّ أمر بما كان تحت الشجرة من الشوك فقُمَّ، و ذلك يوم الخميس، ثمّ دعا الناس إلى علىٍّ فأخذ بضبعه فرفعه حتّى نظر النّاس إلى بياض إبطيه، ثمّ لم يتفرّقا حتّى نزلت هذه الآية "اليوم اَكْمَلْتُ لكم دينكم..." فقال رسول اللّه‏صلى الله عليه وآله: الله اكبر على اكمال الدين و إتمام النعمة و رضى الرّب برسالتى و الولاية لعليّ‏عليه السلام. ثمّ قال: اللّهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خدله.» فرائد السمطين، حمویی جوینی، مؤسسه محمودى، بيروت: ج 1، ص 73، باب 12، ح 39.

نویسنده: محمد یاسر بیانی