پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در زمان سال تحویل مرسوم است که افرادی گرد هم جمع می‌شوند و سفره‌ای را پهن می‌کنند و رسم بر این است که هفت شیئی که با حرف سین شروع می‌شود را در روی آن قرار می‌دهند و در کنار آن چیزهای دیگری مانند قرآن و شاهنامه و ماهی و شمع را نیز قرار می‌دهند. سوالی ممکن است ایجاد شود که آیا این هفت سین قرار دادن بر سفره رسمی دیرین بوده است و در ایران باستان هم رسم بر همین بوده و اصلاً این رسم از چه زمانی ایجاد شده است؟!
به موجب روایتی کهن، بیست و پنج روز پیش از نوروز، دوازده ستون از خشت خام اطراف حیاط دربار برپا می کردند و بر فراز هر ستونی، نوعی دانه از حبوبات می‌کاشتند. روز ششم، خرداد روز یا نوروز بزرگ، با سرودخوانی و نواختن سازها، محصولی را که فراهم آمده بود بر می‌داشتند. [۱] آنگاه این ستون‌ها همچنان تا روز مهر از فروردین، یعنی روز شانزدهم برپا بود که در چنان روزی ستون‌ها خراب و برداشته می‌شد. اما بنابر آنچه زرتشتیان معتقد هستند، در سفره نوروزی هفت سین فراهم می‌شود. عدد هفت یکی از عددهای ورجاوند و گزیده شده در فرهنگ زرتشتیان است که در آیین زرتشت این عدد یادآور هفت امشاسپند یعنی اهورامزدا و شش فروزه هست.
در مورد چیزهایی که بر سفره قرار داده می‌شود عده‌ای بر آن هستند و تعصب خاصی دارند که باید هفت چیزی که ابتدای آنها عدد سین است در سفره قرار گیرد. در ادامه به نوعی این مطلب مورد بررسی قرار می‌گیرد. در زمان ساسانیان بشقابهای نقش دار بسیار زیبایی را از سرزمین چین به ایران آورده‌اند که به تدریج به نام آن سرزمین چینی نام گرفته‌اند و واژه چینی بعدها به سینی تبدیل شده است. در جشن نوروز آن زمان، میوه‌ها و شیرینی ها و خوراکی‌های دیگر در هفت عدد از این سینی‌ها می‌چیدند و بر سر سفره نوروزی می‌نهادند و آن را هفت چینی یا هفت سینی می‌گفتند که بعدها در طول زمان به هفت سین تبدیل شده است.
گروهی دیگر بر این باورند که در زمان‌های پیش، هفت شین بر سر سفره می‌گذاشتند مانند: شیر، شکر، شیرینی و شربت و شراب و ... که به تدریج به هفت سین تبدیل شده است. گروهی دیگر بر این گمانند که ابتدا هفت چین بوده است یعنی هفت نوع چیدنی از درخت که بعدها به هفت سین تغییر یافته است. در هرحال امروزه در بسیاری از خانواده‌های زرتشتی به ویژه در شهرها، هفت سین نیز در سفره نوروزی فراهم می‌آید.
ابوریحان بیرونی این سفره هفت رقمی را از زمان جم می‌داند چنین بیان می‌دارد که چون جمشید بر اهریمن که راه خیر و برکت و بارش باران و سبز شدن گیاهان و نعمت و فراوانی را بسته بود، پیروز شد، دوباره خیر و برکت و نعمت باران و سبز شدن گیاهان و ... شروع شد و هر کشت زار و شاخه و درختی که خشک شده بود، سبز و تازه شد و به همین جهت مردم گفتند «روز نو» یعنی روزی نوین و دوری (چرخه‌ای) تازه. پس هرکس از راه تبرک و یادمان، در این روز در ظرفی جو کاشت. سپس این رسم در ایران پایدار ماند که برای روز نوروز، مردم در هفت ظرف، هفت نوع از غلات را کاشته و سبز می‌کردند و از رویش و نمو این غلات، خوبی و بدی محصول و کشت و کار را در سالی که پیش رو داشتند حدس می‌زدند. چون مطالب بسیار هست و قصدی برای اطاله کلام نیست به‌طور خلاصه موارد دیگری که از همین عدد هفت برای نوروز تهیه می‌شد، به‌طور مختصر بیان می‌شود: هفت حبوب، هفت گرده نان که از هفت حبوب پخته شده باشد. هفت شاخه گیاه، هفت جام سپید و هفت درهم سپید و یک سکه ضرب همان سال و یک بسته اسپند و موارد دیگری که در سابقه و پیشینه تاریخ موارد آن بسیار است.
طبق آنچه در این بخش بیان شد، در طی تاریخ لزومی برای عدد هفت مورد و همچنین بر آنچه در آن قرار می‌گرفت نبوده است و آن تعصبی که امروزه عده‌ای انجام می‌دهند به نوعی نادرست و رسمی جاهلانه و تعصبی کورکورانه است و علاوه بر اینکه نمی‌توان برای آن سبقه ای تاریخی در نظر گرفت هیچ تاییدی دینی و آیینی نیز بر این مطلب وجود ندارد. حتی درست کردن سبزه در این روز نیز می‌تواند به اسراف انجامد که غالباً چنین هست، در حالی که با کاشت همین سبزه‌ها در زمینی پهناور می‌توان محصولات سبزی بسیاری را داشت نه اینکه به راحتی و در مدتی مقدار زیادی از این دانه‌ها در مراسمی به نام سیزده بدر بیرون ریخته شود و سبزه‌های زیبا را با دست خودمان و با نام روز نو و سال نو از بین برد.

پی‌نوشت:

[۱]. گاهشماری و جشن‌های ایران باستان، هاشم رضی صفحه 354
[۲]. نوروز تا نوروز، کوروش نیکنام، ص 32
[۳]. کتاب جهان فروری، فره وشی، ص 57
[۴]. همان، نوروز تا نوروز، ص 32
[۵]. آثار الباقیه، بیرونی، چاپ سوم، ص 330