پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ با وجود این‌که آیه شریفه «بسم الله الرحمن الرحیم» از با عظمت‌ترین و با ارزش‌ترین آیات قرآن کریم است، اهل‌سنت آن را در نمازها حذف کردند و آن را جزو قرآن نمی‌دانند.
سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا حذف این آیه از قرآن، تحریف به حساب نمی‌آید؟ پس چگونه است که شیعه را به تحریف قرآن متهم می‌کنند، با این‌که شیعه معتقد است در قرآن موجود، هیچ‌گونه دخل و تصرفی صورت نگرفته است و این قرآن عیناً همان قرآنی است که بر رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است.
قبل از این‌که به بررسی موضوع بپردازیم به یک روایت از رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مبنی بر اهمیت ذکر شریف بسم الله اشاره می‌کنیم: رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: «قَالَ اللهُ تَبارَکَ و تَعالی کُلُّ أَمرٍ ذِی بَالٍ لا یُذکَرُ بِسمِ الله فیهِ فَهُوَ أبتَرُ.[۱] خداوند متعال می‌فرماید: هر کار مهمی که در آن بسم الله ذکر نشود، بی‌فرجام است.»
در میان مسلمین در مورد «بسم الله» چند دیدگاه وجود دارد:
۱) شیعیان به طور اتفاق، «بسم الله» را جزو قرآن می‌دانند و ذکر آن در ابتدای قرائت را واجب می‌دانند و هم‌چنین در ابتدای نماز قائل به وجوب قرائت آن هستند که در نماز‌های جهریه واجب است به جهر و در نمازهای اخفاتیه مستحب است به جهر خوانده شود.[۲]
۲) اهل‌سنت در مواجهه با روایات متعدد در منابع خود، چند نظر در این خصوص دارند. ولی مهم‌ترین دیدگاه آن‌ها در مورد ذکر «بسم الله»، که معرکه آراء است، این است که «بسم الله» را جزو قرآن نمی‌دانند و طبق همین برداشت از روایات، این ذکر عظیم را از قرائت‌های خود در نماز و قرآن حذف کردند که در حقیقت نوعی تحریف در قرآن محسوب می‌شود.
در صحیح مسلم روایتی از انس بن مالک نقل شده است: «صَلَّیتُ مَعَ رَسوُلِ‌الله وَ أبی‌بَکر وَ عُمَر وَ عُثمان، فَلَم أسمَع أحَداً مِنهُم یَقرَأ بِسمِ الله الرَّحمنِ الرَّحیم.[۳] ما همراه رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و ابوبکر و عمر و عثمان نماز گزاردیم، ولی از هیچ‌کدام از آن‌ها نشنیدم که بسم الله را قرائت کنند.»
این روایت در کتب معتبر دیگر اهل‌سنت مثل سنن نسایی[۴]، مسند احمد[۵] و سنن ابن‌ماجه[۶] آمده است.
سوالی که از برادران اهل‌سنت می‌توان پرسید، این است که در منابع حدیثی شما روایاتی وجود دارد که رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نماز و قرآن را با «بسم الله» می‌خواندند. پس چگونه است که شما دست به تحریف زدید و این ذکر را حذف کردید؟
روایات وجود و ذکر «بسم الله» در نماز و قرآن
۱) در صحیح بخاری روایتی وجود دارد که از انس بن مالک در مورد چگونگی قرائت رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) سوال شده است. انس گفته است:« ثُمَ قَرَأ رَسوُل‌ُ الله بِبِسمِ الله الرَّحمنِ الرَّحیم وَ یَمُدُ بَبَسمَ الله وَ یَمُدُ بِالرّحمنَِ وَ یَمُدُّ بِالرَّحیم.[۷] ... رسول‌خدا بسم الله الرحمن الرحیم را قرائت می‌کرد در حالی‌که «بسم الله» و «الرحمن» و «الرحیم» را می‌کشید (مد می‌داد).»
۲) در صحیح مسلم از انس بن مالک روایت نقل شده است که: «بَینا رَسوُلُ الله ذاتَ یَومٍ بَینَ أظهُرِنا، إذ أغفی إغفاءَةً. ثُمَ رَفَعَ رَأسَه مُتِبَسِماً. فَقُلنا: ما أضحَکَ یا رَسوُلَ الله؟ قال: أُنزِلَت عَلَیَّ آنِفاً سوُرَةٌ. فَقَرَأ: بِسمِ الله الرَّحمنِ الرَّحیم...[۸] هنگامی‌که سوره مبارکه کوثر نازل شد، حضرت‌ رسول‌اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در حالی‌که خوشحال بود، این سوره را با بسم الله الرحمن الرحیم، تلاوت کرد».
۳) سیوطی در تفسیر خود روایتی را از طلحه نقل می کند که رسول خدا فرمود: «مَن تَرَکَ بِسمِ الله الرَّحمنِ الرَّحیم فَقَد تَرَکَ آیةٌ مِن کِتابِ الله.[۹] کسی که بسم الله را ترک کند، یک آیه از کتاب خدا را ترک کرده است.»
با وجود روایات محکم که حاکی از این است که ذکر شریف بسم الله از آیات قرآن است، پس چرا اهل تسنن آن را در نمازهای خود نمی‌خوانند و در قرائت‌ها آن را حذف کردند؟ آیا این عمل چیزی به‌جز تحریف قرآن نیست؟

پی‌نوشت:

[۱]. بحارالانوار، علامه مجلسی، موسسة الوفاء، بیروت: ج ۷۳، ص ۳۰۵
الدر المنثور، سیوطی، داراحیاء التراث العربی، بیروت: ج ۱، ص ۲۶
[۲]. تفسیر التبیان، شیخ طوسی، انتشارات اسلامی، قم: ج۱، ص۱۱۲
[۳]. صحیح مسلم، مسلم بن حجاج، دار احیاء التراث العربی، بیروت: ص۲۰۴، کتاب الصلاة، باب ۱۳، ح ۳۹۹.
[۴]. سنن نسایی، نسایی، دارالفکر، بیروت: ج۲، ص۱۳۴، کتاب الافتتاح، باب ترک الجهر ببسم الله
[۵]. مسند احمد، احمد بن حنبل، دار الفکر، بیروت: ج۴، ص۴۴۶، ح۱۳۳۶
[۶]. سنن ابن ماجه، ابن ماجه قزوینی، دار الفکر، بیروت:ج۲، ص۹، ابواب الصلاة، باب ۶۵ ما یقول عند الافتتاح الصلاة.
[۷]. صحیح بخاری، محمد بن اسماعیل بخاری، دار احیاء التراث العربی، بیروت: ص۹۳۱، کتاب فضل القرآن، باب ۲۹، ح۵۰۴۶
[۸]. صحیح مسلم، مسلم بن حجاج، دار احیاء التراث العربی، بیروت: ص۲۰۵، کتاب الصلاة، باب ۱۴، ح۴۰۰
[۹]. الدر المنثور، سیوطی، دار احیاء التراث العربی، بیروت: ج۱، ص۲۱

نویسنده: محمد یاسر بیانی