تصریح قرآن به گناه برخی از همسران پیامبر
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ بنابر آیات و روایات معتبر (که در کتب اهل سنت هم ذکر شده است) خداوند در قرآن بعضی از زنان پیامبر اکرم را مورد ملامت قرار میدهد و حتی در بعضی از آیات به شدت آنان را توبیخ میکند.
در اوایل سوره تحريم مىخوانیم که: «وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلى بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدِيثاً فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَ أَظْهَرَهُ اللهُ عَلَيْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ فَلَمَّا نَبَّأَها بِهِ قالَتْ مَنْ أَنْبَأَكَ هذا قالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ إِنْ تَتُوبا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُما وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِيلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمَلائِكَةُ بَعْدَ ذلِكَ ظَهِيرٌ.[تحریم/3-4] (به خاطر بياوريد) هنگامى را كه پيامبر يكى از رازهاى خود را به بعضى از همسرانش گفت، ولى هنگامى كه وى آن را افشا كرد و خداوند پيامبرش را از آن آگاه ساخت، قسمتى از آن را براى او بازگو كرد و از قسمت ديگر خوددارى نمود؛ هنگامى كه پيامبر همسرش را از آن خبر داد، گفت: «چه كسى تو را از اين راز آگاه ساخت؟!» فرمود: «خداوند عالم و آگاه مرا باخبر ساخت!» اگر شما (همسران پيامبر) از كار خود توبه كنيد (به نفع شماست، زيرا) دلهايتان از حق منحرف گشته؛ و اگر بر ضدّ او دست به دست هم دهيد، (كارى از پيش نخواهيد برد) زيرا خداوند ياور اوست و همچنين جبرئيل و صالح مؤمنان و فرشتگان، پشتيبان اويند.»
نکات درباره این آیه:
نکته اول: بخارى در روايتی به نقل از خليفه دوم مىنويسد كه آن دو زنى كه بر ضد رسول خدا هم پيمان شده بودند، عائشه و حفصه بودند: «از ابن عباس نقل شده است كه مىگفت: مىخواستم از عمر سؤال كنم كه اى اميرمؤمنان ! آن دو زنى كه بر ضدّ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هم پيمان شدند، چه كسانى بودند؟ سخنم را تمام نكرده بودم كه عمر گفت: حفصه و عائشه بودند.»[1]
نکته دوم: به شأن نزول آیه کار نداریم که چه رازی بوده است که پیامبر اکرم آن را به همسر خود گفته بود، و بعد آن زن آن را فاش کرده بود. مطلبی که مورد بحث است اهمیت کتمان سر است که در روایات آمده است که: «افشاء سر غیر، خیانت محسوب میشود».[2] با دقت در آیه متوجه میشویم که شنيدن راز نيز ممنوع است. خداوند به گوينده و شنونده، هردو مىفرمايد: توبه كنيد.
نکته سوم: فخر رازی که از علمای مفسر اهل سنت میباشد، در کتاب خود ذکر کرده است که: «و منظور از"صَغَتْ قُلُوبُكُما" در آيه مورد بحث، انحراف دلهاى زنان پیامبر اکرم از حق به سوى گناه بوده است».[3]
نکته چهارم: آیه اخیر در مقام تهديد است. تظاهر يعنى پشت به پشت هم دادن براى قيام و توطئه عليه كسى. آیه میفرماید: «اگر شما دو نفر بر ضد او دست به دست هم دهيد كارى از پيش نخواهيد برد، چرا كه خداوند مولى و ياور او است، و همچنين جبرئيل و مؤمنان صالح، و فرشتگان نيز بعد از آنها پشتيبان او هستند».
اين تعبير، نشان مىدهد كه تا چه حد اين ماجرا در قلب پاك پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و روح عظيم او تاثير منفى گذاشت، تا آنجا كه خداوند به دفاع از او پرداخته و با اينكه قدرت خودش از هر نظر كافى است، حمايت جبرئيل و مؤمنان صالح و فرشتگان ديگر را نيز اعلام مىدارد.
نکته پنجم: آیه فرمود: «اگر زنان پیامبر قصد توطئهای داشته باشند، صالح المومنین تو را پشتیبانی میکند. در این باره باید گفت که: بدون شک، «صالح المؤمنین» که در آیه آمده است؛ معنى وسیعى دارد که همه مؤمنان صالح، با تقوا و کامل الایمان را شامل مىشود، هر چند «صالح» در اینجا مفرد است، و نه جمع، ولى چون معنى جنسى دارد، از آن عمومیت استفاده مىشود
اما، در این که مصداق اتمّ و اکمل آن در اینجا کیست؟ از روایات فریقین استفاده مى شود که، منظور «امیر مؤمنان على»(علیه السلام) است. [4]
پینوشت:
[1]. بخاری، صحیح بخاری، ج 4 ص 1868، دار النشر: دار ابن كثير، اليمامة بيروت، 1407، 1987، الطبعة: الثالثة، تحقيق: د. مصطفى ديب البغل (حدثنا عَلِيٌّ حدثنا سُفْيَانُ حدثنا يحيى بن سَعِيدٍ قال سمعت عُبَيْدَ بن حُنَيْنٍ قال سمعت بن عَبَّاسٍ رضي الله عنهما يقول أَرَدْتُ أَنْ أَسْأَلَ عُمَرَ فقلت يا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ من الْمَرْأَتَانِ اللَّتَانِ تَظَاهَرَتَا على رسول اللَّهِ فما أَتْمَمْتُ كَلَامِي حتى قال عَائِشَةُ وَحَفْصَةُ)
[2]. ثلايى، يوسف بن احمد، تفسير الثمرات اليانعه و الاحكام الواضحه القاطعه، ج3، ص: 334، ناشر: مكتبة التراث الإسلامي، مكان چاپ: يمن، صعده، 1423 ه. ق
[3]. فخر رازی، التفسير الكبير، ج30، ص: 570، ناشر: دار إحياء التراث العربي، مكان چاپ: لبنان، بيروت، سال چاپ: 1420 ه. ق
[4]. حسکانی، شواهد التنزيل لقواعد التفضيل ج2 344، ناشر: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامي، مؤسسة الطبع و النشر. (سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِينَ [هُوَ] عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ.)
افزودن نظر جدید