بنا به گفته مفسران و مورخان شیعه و سنی ، آیه ابلاغ یکی از آیاتی است که شان نزولش به جریان بزرگ غدیر خم باز می گردد .

در این آیه خداوند تبارک و تعالی می فرماید :

یَا أیُّها الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ (1)

ای رسول! آنچه که از سوی خدا به تو فرستاده شده، به مردم ابلاغ کن. و اگر ابلاغ نکنی رسالت خدا را تکمیل نکرده ای، خداوند تو را از آسیب مردم حفظ می کند!»

این آیه شامل سه مطلب مهم می باشد

الف : پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مطلبی را باید اعلام کنند

ب: این مطلب معادل با رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و بلکه رسالت خداست ،چون خداوند می فرماید اگر آن مطلب را اعلام نکنی رسالت خدا را ابلاغ نکرده ای

ج: از مفهوم آیه مشخص است که خوفی در کار بوده چون خداوند می فرمایند : این مطلب را اعلام نما که خداوند تو را از آسیب مردم حفظ می کند

مفسیرین ، محدثین و مورخین شیعه و بعضی از مفسیرین ، محدثین و مورخین اهل سنت معتقدند که این آیه در جریان غدیر خم نازل شده است
در ادامه به کلمات و اقوال برخی از علمای بزرگ اهل سنت در این زمینه اشاره می نماییم .

جلال الدین سیوطی در کتاب تفسیری خود ، در بیان شان نزول این آیه چنین در المنثور می گوید :

و أخرج إبن أبی حاتم و إبن مردویه و إبن عساكر ، عن أبی سعید الخدری قال :
نزلت هذه الآیة ‏‏: یا أیها الرسول بلغ ما أنزل إلیك من ربك‏ ، على رسول الله یوم غدیر خم ، فی علی بن أبی طالب.‏ (1)

همچنین ابن ابی حاتم و ابن مردویه و ابن عساکر از ابی سعید خدری نقل کرده اند که وی گفته است :
این آیه (اشاره به آیه ابلاغ) در روز عید غدیر درباره حضرت علی علیه السلام نازل شده است

عبدالرحمن بکری در کتاب عمر بن خطاب نیز به این مطلب اشاره کرده و شان نزول آیه را واقعه غدیر می داند(2)
وی در بخشی از کتابش حتی به تبریک عمر بن خطاب به حضرت علی علیه السلام اشاره کرده و گفته بعد از جریان غدیر ،عمر بن خطاب به حضرت علی علیه السلام گفت : یا علی بخ بخ لك یابن أبی طالب أصبحت مولای ، و مولى كل مسلم ،  سپس آیه اکمال دین ( الیوم أكملت لكم دینكم.) نازل شد (3)

در مناقب خوارزمی نیز به این موضوع اشاره شده و شان نزول آیه ابلاغ را عید غدیر  دانسته است (4)

قندوزی حنفی در ینابیع الموده و ابن عساکر نیز در تاریخ دمشق ضمن بیان شان نزول آیه ، به تبریک عمر بن خطاب به علی بن ابیطالب علیه السلام ، اشاره نموده اند (5)
 

نتیجه اینکه :
وجود این همه گزارش در کتابهای معتبر فریقین ثابت می کند که شان نزول آیه ابلاغ، واقعه غدیر خم است و این مساله بیانگر رویدادی عظیم در روز غدیر است که به امر خداوند متعال در آن روز توسط پیامبرش به مردم ابلاغ شد ، رویدادی که با رسالت خدا برابری می کرد به گونه ای که عدم ابلاغ پیامبر با عدم انجام رسالت الهی مساوی بود و آن رویداد چیزی نبود جز ولایت و امامت امیر المومنین علیه السلام بر مسلمانان جهان، حال که چنین است چگونه می توان به راحتی از کنار این واقعه گذشت و یا واژه مولی در خطبه رسول خدا را به معنای دوست تفسیر نمود ؟!

منابع

(1) سیوطی ، درالمنثور ، سوره مائده ، جلد 2ص 298

(2) عبدالرحمن بکری ، عمر بن خطاب ، ص 192 و 193

(3) همان  ص  361

(4) مناقب خوارزمی ، ص 6 و 135

(5) قندوزی ، ینابع الموده  ج 359و ج 2ص249 و ابن عساکر ، تاریخ دمشق ، ج 42 ص 234 و 237