پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ چرا شیعیان اعتقاد دارند که ائمه در روز قیامت به جای خدا، حساب و کتاب مردم را به عهده می‌گیرند؟ در قرآن کریم آمده است: «ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا حِسَابَهُمْ [غاشیه/26] سپس حساب مردم با ما است.» آیا صحیح است که شیعیان در مقابل صراحت این آیه ادعا کنند که ائمه حساب و کتاب مردم و تقسیم بهشت و دوزخ را بر عهده دارند؟
پاسخ:
این اعتقاد در بسیاری از روایات معتبر و ادعیه شیعه، به صورتی که با آیه مذکور هیچ تنافی نداشته باشد، وجود دارد. تمام مسلمانان (شیعه و سنی) اعتقاد دارند که دو ملک الهی به نام «منکر» و «نکیر»[1] در قبر، حساب و کتاب مردم را بر عهده دارند و در قیامت نیز ملائکه مسئول حساب و کتاب و به بهشت و دوزخ بردن مردم هستند. [2] در واقع این اعتقاد منافاتی با انجام گرفتن حساب و کتاب توسط خداوند ندارد؛ بلکه ملائکه مأموران الهی برای انجام این وظیفه هستند. حال اگر کسی اعتقاد داشته باشد که رسول خدا- چنین وظیفه‌ای را - همانند ملائکه - برعهده دارند، هیچ ارتباطی با شرک ندارد.
«آلوسی» مفسر شهیر اهل سنت، در تفسیر خود، درباره معنی «قسیم النار و الجنة» بودن حضرت امام علي (علیه السلام) طبق نظر شیعیان می‌نویسد: «احتمالاً مقصود شیعیان این است که حضرت علی - کرم الله وجهه - حساب مخلوقات را با دستور خدا به عهده می‌گیرد، همانطور که سایر مسلمانان می‌گویند که ملائکه حساب و کتاب مردم را به دستور خدا به عهده می‌گیرند، و این مطلب با حصر موجود در آیه – که خدا حساب و کتاب انسان‌ها را انجام می‌دهد - منافاتی ندارد.»[3]
شیعیان نیز با همین منظور اعتقاد دارند که اهل‌بیت، حساب و کتاب مردم را به دستور خدا بر عهده دارند، لذا در زیارت جامعة کبیره می‌خوانند: «وَ حِسابُهُم عَلَیکُم؛ [4] حساب مردم بر عهده شما قرار گرفته است.»
اما سؤال ما: چرا شما (وهابیون) فضایلی را که در مورد اهل‌بیت، مورد تأیید بزرگ‌ترین علمای اهل سنت قرار گرفته است، رد می‌کنید؟!
«محمد بن ابی یعلی»، صاحب کتاب «طبقات الحنابله» با سندی که تمام روات آن از علمای سرشناس اهل سنت و ثقه هستند، از «احمد بن حنبل» چنین روایت می‌کند که گفت: «برای هیچ کس به اندازه فضایل علی بن ابی‌طالب فضیلت نقل نشده است! شخصی به احمد بن حنبل گفت: ای ابا عبدالله! در مورد روایتی که گفته می‌شود علی گفت: من تقسیم کننده دوزخم، چه می‌گویی؟ او پاسخ داد: چه اشکالی برای این روایت سراغ دارید؟! آیا از پیامبر- روایت نشده است که به علی گفت: جز مؤمن تو را دوست ندارد و جز منافق تو را دشمن نمی‌دارد؟ گفتیم: چرا! گفت: مؤمن در کجا است؟ گفتیم: در بهشت. گفت: منافق در کجاست؟ گفتیم: در جهنم. گفت: پس علی تقسیم کننده دوزخ است.»[5]
سؤال دیگر ما:
وقتی «احمد بن حنبل» که تمام سلفیها و وهابیون ادعا می‌کنند پیرو روش او هستند، چنین مقامی را برای حضرت علي (علیه السلام)  قبول دارد، آیا انکار چنین فضیلتی نشانگر دشمنی با حضرت علي (علیه السلام)  و رد کلام احمد بن حنبل نیست؟!

پی‌نوشت:
[1]. ظلال الجنة، البانی، المکتبة الاسلامیه، بیروت، ۱۴۱۹ ق، ج ۲، ص۱۱۴: «ثنا المقدمی ثنا یزید بن زریع ثنا عبد الرحمن بن إسحاق ثنا سعید بن أبی سعید عن أبی هریرة أن رسول الله- قال: إذا قبر أحدکم أتاه ملکان أسودان أزرقان یقال لأحدهما منکر والآخر نکیر فیقولان ما کنت تقول فی هذا الرجل محمد فهو قائل ما کان مؤمنا قال هو عبدالله ورسوله أشهد أن لا إله إلا الله وأشهد أن محمدا عبده ورسوله قال فیقولان إن کنا لنعلم آنک تقول ذلک ثم یفسح له فی قبره سبعون ذراعا فی سبعین ذراعا وینور له فیه فیقال له ثم فیقول دعونی أرجع إلی أهلی أخبرهم فیقال له نم فینام کنومة العروس الذی لا یوقظه إلا أحب أهله إلیه حتی یبعثه الله من مضجعه ذلک وإن کان منافقا قال لا أدری کنت أسمع الناس یقولون کذلک فکنت أقول ما یقولون فیلتام علیه حتی یختلف مضجعه فی‌ها أضلاعه فلا یزال فی‌ها معذبا حتی یبعثه الله من مضجعه ذلک.»
[2]. ] إِنَّ الَّذِینَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِکَةُ ظَالِمِی أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِیمَ کُنْتُمْ قَالُوا کُنَّا مُسْتَضْعَفِینَ فِی الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فی‌ها فَأُولَئِکَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا [نساء/ ۹۷] أَلْقِيَا فِی جَهَنَّمَ کُلَّ کَفَّارٍ عَنِيدٍ [قاف/۲۴] النَّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْهَا غُدُوًّا وَعَشِیًّا وَیَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آَلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ [غافر/46].
[3]. «و لعلهم عنوا أن علیاً - کرم الله تعالی وجهه - یحاسب الخلائق بأمره عزوجل کما یقول غیرهم بأن الملائکة علیهم السلام یحاسبونهم بأمره جل و علا و هو معنی لا ینافی الحصر الذی تقتضیه الآیة.» روح المعانی، أبی الفضل شهاب الدین السید محمود الألوسی البغدادی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ج۳۰، ص۱۱۹.
[4]. تهذیب الأحکام، شیخ طوسی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۴۰۷ ق، ج۶، ص۹۷.
[5]. «و أنبأنا (محمد بن أحمد بن علی) أبو الحسین بن الأبنوسی قال أخبرنا عمر بن إبراهیم الکتانی قال حدثنا أبو الحسین عمر بن الحسن القاضی الأشنانی حدثنا إسحاق بن الحسن الحربی قال حدثنی محمد بن منصور الطوسی قال سمعت أحمد بن حنبل یقول ما روی لأحد من الفضائل أکثر مما روی لعلی بن أبی طالب قال وسمعت محمد بن منصور یقول کنا عند أحمد بن حنبل فقال له رجل یا أبا عبدالله ما تقول فی هذا الحدیث الذی یروی أن علیا قال أنا قسیم النار فقال وما تنکرون من ذا ألیس روینا أن النبی صلی الله علیه وسلم قال لعلی لا یحبک إلا مؤمن ولا یبغضک إلا منافق قلنا بلی قال فأین المؤمن قلنا فی الجنة قال وأین المنافق قلنا فی النار قال فعلی قسیم النار.» طبقات الحنابلة، محمد بن أبی یعلی أبو الحسین، تحقیق: محمد حامد الفقی، دار المعرفة، بیروت، ج۱، ص۳۱۹.

تهیه و تنظیم: حجه الاسلام محمد صادق محسن زاده