پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اهل سنت با استناد به روایتی می‌گویند که بر همگان لازم است از سنت خلفا پیروی کنند. در این مقاله به بررسی این روایت می‌پردازیم. روایت مورد ادعا این است: پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله) مى‌فرماید: «علیکم بسنّتی وسنّة الخلفاء الراشدین المهدیّین فتمسّکوا بها، وعضّوا علیها بالنواجذ، وإیّاکم ومحدثات الاُمور; فإنّ کلّ محدثة بدعة وکلّ بدعة ضلالة.[1] مراقب سنّت من و خلفاى راشدین و مهدییّن باشید و به آن تمسّک بجویید، و با چنگ و دندان آن را حفظ کنید، و از امور ساختگى (و بر خلاف کتاب و سنّت) دورى کنید، زیرا هر امر ساختگى بدعت است و هر بدعتى گمراهى است».
در پاسخ به کسانی که به این حدیث تمسک می‌کنند باید گفت که:
- در صورت صحت سند این حدیث، سؤالاتی بدون پاسخ باقی می‌ماند. چگونه معقول است که پیامبر دستور پیروى از سیره و روش کسانى را صادر کند که سیره و روش صحیحی ندارند، و به رأى خود فتوا داده‌اند، مانند ابوبکر که مى‌گوید: «إنّی سأقول فیها برأیی فإن یک صواباً فمن الله، و إن یک خطأً فمنّی ومن الشیطان.[2] من به زودى رأى و نظر خود را بیان مى‌کنم حال اگر درست بود از سوى خداست و اگر اشتباه بود از خودم و شیطان است». طبق این حدیث کسی که اطمینان به گفتار خودش ندارد چگونه می‌توان به سنت او اقتدا کرد؟
- شیخین در موارد متعددی با هم اختلاف نظر داشته‌اند، حال اگر این روایت صحیح باشد، اقتدا به ایشان در موارد اختلافی چگونه میسر و ممکن خواهد بود؟ به عنوان نمونه ابن خلکان نقل می‌کند:« وقتی كه خبر زنای خالد بن وليد با همسر مالک بن نويرة به ابوبکر و عمر رسيد، عمر به ابوبکر گفت: خالد زنا کرده است او را سنگسار کن. ابوبکر گفت من او را سنگسار نمی‌کنم او مجتهدی است که در اجتهادش به خطا رفته است. عمر به ابوبکر گفت: او مسلمانی را کشته است، او را قصاص کن، ابوبکر گفت: او را نمی‌کشم او مجتهدی است که در اجتهادش به خطا رفته است. عمر گفت: پس او را عزل کن. ابوبکر جواب داد: من شمشيری را که خداوند بر سر آنان از نيام بيرون کشيده است هيچ وقت در غلاف نمی‌کنم»[3].
- معناى صحیح حدیث طبق نظر شیعه امامیّه آن است که مقصود پیامبر (صلى الله علیه و آله) از خلفا کسانى است که همواره  نامشان را تعیین فرموده و آنان را در حدیث ثقلین عِدْل و همسنگ قرآن کریم قرار داده است، آنجا که مى‌فرماید: «إنّی تارک فیکم الخلیفتین کتاب الله وعترتی أهل بیتی لن یفترقا حتّى یردا علیَّ الحوض.[4] من دو خلیفه را در میان شما به یادگار می‌گذارم، یکی قرآن و دیگری اهل بیتم، که این دو تا قیامت از هم جدا نمی‌شوند.»
پس تمسّک به این حدیث براى اثبات خلافتى که اهل سنّت به دنبال آن هستند، صحیح نمى‌باشد.

پی‌نوشت:

[1]. احمد بن حنبل، مسند الإمام أحمد بن حنبل ج 4 ص 126، دار النشر: مؤسسة قرطبة، مصر.
[2]. محمد الدارمی، سنن الدارمي  ج 2 ص 462، دار النشر: دار الكتاب العربي، بيروت، 1407 ه.ق، الطبعة: الأولى، تحقيق: فواز أحمد زمرلي, خالد السبع العلمي محمد الدارمی.
[3]. أبي بكر بن خلكان، وفيات الأعيان وأنباء أبناء الزمان ج 6 ص 15، دار النشر: دار الثقافة، لبنان ، تحقيق: احسان عباس.
[4]. احمد بن حنبل، فضائل الصحابة لابن حنبل ج 2 ص 603، دار النشر: مؤسسة الرسالة، بيروت، 1403 ه.ق، 1983، الطبعة: الأولى، تحقيق: د. وصي الله محمد عباس.