پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ خداوند بعضی از همسران پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) را که تخلف کرده بودند، را مخاطب قرار داده و می‌فرماید: «إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذَلِكَ ظَهِيرٌ [تحریم/4] اگر شما دو زن توبه كنيد بهتر است، زيرا دل‌هايتان از حق بازگشته است. و اگر براى آزارش همدست شويد، خدا ياور اوست و نيز جبرئيل و مؤمنان شايسته و فرشتگان از آن پس ياور او خواهند بود.» لذا در کتب علمای اهل سنت خصوصاً در صحیح بخاری از ابن عباس ذیل همین آیه از سوره تحریم آمده است که این آیه در مذمت دو نفر از زنان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، نازل شده، و روایت شده که می‌گوید: «از عمر پرسیدم، آن دو نفر از زنان پیامبر که بر ضد او دست به دست هم داده بودند، چه کسانی بودند؟ عمر گفت: حفصه و عایشه بودند، سپس افزود: به خدا سوگند، ما در عصر جاهلیت برای زنان چیزی قائل نبودیم، تا اینکه خداوند آیاتی را درباره آنان نازل کرد، و حقوقی برای آنان قرار داد، (وآنان جسور شدند.)»[1]
و این در حالی است که پیروان مکتب خلفا و اهل سنت این دو نفر از زنان رسول خدا را برترین زنان پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) می‌دانند.
صالح المؤمنین در این آیه همه افراد با ایمان و شایسته را شامل می‌شود، که یار و یاور پیامبرند، نه تنها اصحاب و یاران صالحی که در عصر او بودند، بلکه در تمام اعصار و قرون دیگر را نیز دربرمی‌گیرد، که هر کدام به نوعی به پیامبر و اسلام و مکتب او خدمت کردند؛ اما مطلب مهم در این است که روایات متعددی ذیل این آیه شریفه وارد شده، که به حضرت علی (علیه السلام) تفسیر شده است، و نشان می‌دهد که او برترین و کامل‌ترین مصداق این آیه شریفه است، و با توجه به اینکه در کنار جبرئیل قرار گرفته، عظمت مقام او و اهمیت این فضیلت، به خوبی نشان داده می‌شود.
در کتاب شواهد التنزیل در ذیل این آیه شریفه 18 روایت از طرق گوناگون نقل می‌کند، که منظور از صالح المؤمنین، علی بن ابی‌طالب (علیه السلام) است، از جمله روایات وارده از اسماء بنت عمیس نقل شده که می‌گوید: «از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) شنیدم که فرمود: صالح المؤمنین، علی بن ابی طالب (علیه السلام) است.»[2] و یا در همین کتاب از ابن‌عباس نقل شده است: «پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) در باره علی بن ابی‌طالب فرمود: او صالح المؤمنین، است.»[3] و همچنین همین روایت و مضمون از عمار یاسر، حذیفه، سلمان فارسی، ابن سیرین و ... در این کتاب نقل گردیده است. در کتاب درالمنثور سیوطی، ذیل این آیه شریفه از ابن‌عباس و اسماء بنت عمیس مشابه احادیث بالا نقل شده است.
برسویی یکی دیگر از علمای بزرگ اهل سنت، ذیل این آیه شریفه از سوره تحریم در تفسیر روح البیان، بعد از نقل اقوال در ذیل این آیه، از قول مجاهد نقل می‌کند که منظور از صالح المؤمنین علی بن ابی‌طالب (علیه السلام) است و در تأیید این سخن حدیث دیگری از پیامبر را می‌آورد که فرمود: «یؤیده قوله النبی (صلی الله علیه وآله وسلم) یاعلی! انت منی بمنزلة هارون من موسی.[4] ای علی! نسبت تو به من مانند نسبت هارون به موسی است.» بعد آیات زیادی را نقل می‌کند که خداوند واژه صالحین را در قرآن بر پیامبران بزرگ اطلاق فرموده و نتیجه می‌گیرد، هنگامی که علی به منزله هارون نسبت به موسی برای پیامبر باشد، شایسته عنوان صالحین است.
البته این حدیث را علمای بزرگی از اهل سنت مانند ابن‌حجر در فتح الباری، و ابن‌حجر هیثمی در صواعق و متقی هندی در کنز العمال نقل نموده‌اند.

پی‌نوشت:

[1].بخاری، صحیح بخاری، بیروت: دارالفکر، ج6، ص195، ذیل سوره تحریم.
سیوطی، تفسیر درالمنثور، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ج6، ص243.
[2]. حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، تهران، انتشارات اسلامی، ج2، ص256.
[3]. همان، ص258.
[4]. برسویی حنفی، روح البیان، بیروت: داراحیاء التراث العربی، ج10، ص53.