تصوف فرقه ای تنها مرام و مسلکی است که پذیرفتن آن، انسان را نسبت به امور دیگر بی قید و شرط می کند.[1] زیرا نوعی آسان گیری افراطی عجیبی در این طریق است که همین امر سبب جذب عده ای به سوی آن گردیده است. این افراط به حدّی است که گاهی مرز عقل و منطق، فطرت و شرع را هم به راحتی می گذراند. غالب کسانی که تصوف فرقه ای را برمی گزینند، در واقع به بهانه ی دین داری و در غالب دین مداری، نوعی بی دینی و بی قیدی را پذیرفته اند و سیستم این فرقه به گونه ای است که جلوی هرگونه اعتراضی در آن گرفته شده است. [2]

تصوف به نظر خام خود با تمام ادیان و مذاهب و مکاتب سازش داشته و از هر مرامی، عملی را انتخاب نموده تا به خیال خام خود، دل همگان را به دست آورد و زیر پرچم مبارک و مقدس تدیّن، افکار شوم و پلید خویش را اجرا نماید.

نکته قابل تأمل در این فرقه این است که سران آن با انگیزه های مختلف تصوف را، با تمام ادیان، مذهب ها، مکاتب و مسلک ها سازش کار دانسته و تقریباً از هر مرامی، عملی را وام گرفته و انجام می دهند تا به خیال خود دل همگان را به دست آورده این را نشانه ی دوستی و سازش می پندارند. صوفیه با این کار، در زیر پرچم مقدس و لوای دین داری، افکار پلید خویش را جای داده و اجرا می کند.

گسترش یافتن دین مبین اسلام از منطقه ی خاور میانه و جزیره العرب به سمت شرق آسیا و چین، باعث روابط گسترده ی فرهنگی و تجاری شد. از آثار این تبادل فرهنگ، انتقال افکار هندویی و بودایی و... به منطقه ی اسلام بود و متصوفه از اولین گروه هایی بودند که تحت تأثیر فرهنگ بیگانه قرار گرفتند.[3]

در واقع فرقه ی صوفیه در ایران، یک کالای وارداتی از شرق آسیا و هند است. سلطان علیشاه گنابادی در این باره می نویسد: (قریب هفتاد سال کشور ایران از فقر خالی بود و اسم طریقت، گوش کسی نشنیده... تا اینکه مجدد سلسله علّیه سید معصوم علیشاه دکنی از اقلیم دکن به ایران تشریف آوردند.)[4]

همچنین فتوحات اسلام در سوریه و مصر و ارتباط مسلمین با راهبان مسیحی و ترسایان و آشنایی با تفکرات و عقاید ایشان، تاثیر شگرفی بر صوفیه گذاشت که اگر نگوییم این تأثیر باعث تولدی دوباره برای صوفیه شد، لااقل باید اعتراف کنیم که منش صوفیه را نسبت به قبل از آن بسیار تغییر داد.

نمونه های این تأثیرات مکرّر بیان شده، مانند: غسل اسلام در فرقه گنابادیه، که برگرفته از غسل تعمید[5] در مرام مسیحیت است. پرداخت عُشریه به جای خمس، که این کار به تقلید از یهودیان است و تکدّی گری و گدایی اولیه صوفیان،که روشی از اعمال برهمایی می باشد.[6]

صوفیه، فرقه ای هزار چهره و هزار رنگ است که تفحص در آن، براحتی بطلانش را مشخص می کند. چون یک مرام التقاطی نمی تواند راه و مسیر رسیدن به کمال را به بشر نشان دهد.

[1]. تصوف ص 15/ مؤسسه در راه حق

[2]. تصوف ص 16/ مؤسسه در راه حق

[3]. در خانقاه بیدخت چه می گذرد؟ ص 56-57 /محمد مدنی

[4]. بشاره المؤمنین، ص 242 /سلطان علیشاه گنابادی

[5]. امروزه غسل تعمید را با مسیحیت می‌شناسند زیرا در این مذهب، این آیین، نماد منزه شدن از گناه و پیوند فرد معتقد با مسیح در حال مرگ، مسیح به خاک‌ سپرده‌شده، و رستاخیز مسیح است.

[6]. نقد و بررسی تصوف، ص 13 /جواد محرابی