مباهته، سنت عاقلانه و عادلانه اسلام

  • 1401/10/05 - 11:17

قرآن و اهل بیت(ص)، از تهمت زدن به دیگران منع کرده اند. آن‌جایی که پیامبر(ص) بودند مُباهته کنید، به معنی استدلال و سخن گفتن به نحوی است که دشمنان، مبهوت و متحیّر بمانند. "اگر" هم منظور پیامبر(ص)، از مباهته، تهمت زدن باشد، این به معنیِ بازگرداندن تهمت به تهمت‌زننده است. که تمام این وجوه، عادلانه است.

مباهته، سنت عاقلانه و عادلانه اسلام

.

پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شخصیت‌های نوزرتشتی، مدتی پیش مورد هجمه‌ی نادرست و ناجوانمردانه‌ی برخی از مسلمان‌نماها و انقلابی‌نماها قرار گرفت. این شخصیت نوزرتشتی، در پاسخ، تهمت‌هایی زشت به پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت (علیهم السلام) وارد کرد و در پایان مدعی شد که مسلمان‌ها بر اساس قوانین خود، «مباهته» کرده و علیه من دروغ‌ پراکنی کردند.

در پاسخ به این نو زرتشتی می‌گوییم که اولاً دل‌های ما از برخی مسلمان‌نماها خون است که این چنین رفتار می‌کنند. ثانیاً این شخص نو زرتشتی، معنی مباهته را نفهمیده است. تنها چیزی شنید و بر اساس همان شنیده ناقص، سخنی نابجا و باطل به زبان آورد. او گمان کرد که «مُباهته» به معنی تهمت زدن است. در حالیکه چنین نیست.

در روایت از رسول الله (صل الله علیه و آله) آمده که «إِذَا رَأَيْتُمْ أَهْلَ الرَّيْبِ وَ الْبِدَعِ مِنْ بَعْدِي فَأَظْهِرُوا الْبَرَاءَةَ مِنْهُمْ وَ أَكْثِرُوا مِنْ سَبِّهِمْ وَ الْقَوْلَ فِيهِمْ وَ الْوَقِيعَةَ وَ بَاهِتُوهُمْ كَيْلَا يَطْمَعُوا فِي الْفَسَادِ فِي الْإِسْلَامِ وَ يَحْذَرَهُمُ النَّاسُ وَ لَا يَتَعَلَّمُوا مِنْ بِدَعِهِمْ يَكْتُبِ اللَّهُ لَكُمْ بِذَلِكَ الْحَسَنَاتِ وَ يَرْفَعْ لَكُمْ بِهِ الدَّرَجَاتِ فِي الْآخِرَةِ. (1) هر گاه پس از من، اهل تهمت و بدعت را ديديد، بيزارى خود را از آنها آشكار كنيد، و بسيار به آنها دشنام دهيد و در باره آنها بد گویی کنید، و آنها را با برهان و دليل، متحیّر كنيد كه نتوانند با فساد در اسلام طمع كنند، تا مردم از آنها دورى كنند و بدعت‌هاى آنها را ياد نگيرند، و خداوند در برابر اين كار براى شما حسنات بنويسد و درجات شما را در آخرت بالا برد.»

در این حدیث، عبارت بَاهِتُوهُمْ را می‌بینیم که به معنی مُباهته است. بَاهِتُوهُمْ و مباهته از ماده «بهت» به معنی تحیّر و شگفتی است.(2) شهید بزرگوار استاد مطهری (ره) فرموده اند که اولاً این حدیث درباره اهل بدعت است. یعنی کسانی که در دین دست می‌برند و با دروغ و حیله، دین را تحریف می‌کنند. ثانیاً معنایش، دروغ بستن و تهمت زدن نیست. بلکه مفهومش، آن چنان استدلال و سخن گفتنی است که بدعتگزار، مبهوت و متحیّر بماند. (3)

چنان که می‌بینیم هم در قرآن و هم در احادیث مختلف از اهل بیت(علیهم السلام)، تهمت زدن، منع شده است. چه اینکه دنیا و آخرت انسان را ویران می‌کند. پس محال است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) و پیشوایان راستین، کسی را به تهمت زدن تشویق کنند.

حال "اگر" فرض کنیم که این حدیث، به معنی «جواز تهمت زدن» باشد. در این صورت باید پرسید که تهمت زدن به چه کسی؟ در ابتدای حدیث آمده که پیامبر درباره أَهْلَ الرَّيْبِ وَ الْبِدَعِ سخن می‌گویند. الْبِدَعِ جمع بدعت است. یعنی بدعتگزاران. الرَّيْبِ هم یعنی شُبهه و ایضاً به معنی تُهمت است. (4) یعنی این حدیث درباره کسانی است که هم در دین بدعت و تحریف وارد می‌کنند و هم به مؤمنین تهمت می‌زنند. در این صورت، علیه آنان، بَاهِتُوهُمْ یعنی تهمتِ آنان را به خودشان بازگردانید. اگر آنان به مؤمنین نسبت نادرستی دادند، همان را به آنان برگردانید. به نظر، این عادلانه است. مثلاً اگر کسی به ناحق، شما را دزد خطاب کند، شما هم می‌توانید (و حق دارید) در پاسخ به او بگویید: «خودتی!» به این ترتیب، مباهته، "اگر" به معنی تهمت باشد، به معنی بازگرداندن تهمت به تهمت‌زننده است. نه اینکه یک مسلمان، تهمت زدن را آغاز کند.

آن عبارت «و بسيار به آنها دشنام دهيد» هم به معنیِ دُشنامِ سزا است. نه ناسزا. توضیح اینکه دشنام، دو دسته است. یک دسته، سِزا (یعنی به حق)، مثلا به کسی که دزد است بگوییم دزد! در این صورت به او دشنام داده‌ایم، اما حرف ناحق نزده‌ایم. پس این می‌شود سِزا. اما دُشنامِ ناسِزا یعنی دشنامی که به حق نباشد. "نا" سِزا باشد. پیامبر (صلی الله علیه و آله)و اهل بیت(علیهم السلام)، در صدها حدیث از "نا"سزا گفتن منع کردند و از مجموع روایات چنین بر می آید که منظور از دشنام در این حدیث، سزا است.

شخصیت نو زرتشتی، سابقه‌ای بس دراز در تهمت زدن به قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) دار؛

این شخص نو زرتشتی که مسلمانان را اهل مباهته نامید، خود سابقه‌ای بس طولانی در تهمت زدن به اسلام و مؤمنین دارد. رطب می‌خورد و مَنعِ رُطَب می‌کند. می‌گوید مسلمانان مباهته می‌کنند، پس انسان‌های بدی هستند. اما خودش در تهمت زدن به قرآن و اهل بیت(علیهم السلام)، از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کند.

در پایان باز هم تأکید می‌کنیم که قرآن و اهل بیت(علیهم السلام)، از تهمت زدن به دیگران منع کرده اند. آن‌جایی که پیامبر (صلی الله علیه و آله)بودند مُباهته کنید، به معنی استدلال و سخن گفتن به نحوی است که دشمنان، مبهوت و متحیّر بمانند. "اگر" هم منظور حضرت از مباهته، تهمت زدن باشد، این به معنیِ بازگرداندن تهمت به تهمت‌زننده است. که تمام این وجوه، عادلانه است.

پی‌نوشت:

1. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1407 هجری قمری، ج 2، ص 375.
2. ابن منظور، لسان العرب،‌ بیروت: دار صادر و دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، ۱۴۱۴ هجری قمری، ج 2، ص 12. ابن فارس، معجم المقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ هجری قمری، ج 1، ص 307.
3. مرتضی مطهری، سیری در سیره نبوی، تهران: انتشارات صدرا، 1387، صص 112-114.
4. ابن درید، جمهرة اللغة، بیروت: دار العلم للملایین، 1988، ج 1، ص 332.

تولیدی

دیدگاه‌ها

البته این حدیث منسوب به امام صادق که گویا خبر واحد هم هست بسیار بحث برانگیز بوده و در مجموع برداشت بهتان با لحن عبارت بیشتر سازگاره هر چند نظری مبنی بر ارائه استدلال هم هست اما در قرآن مسلمانان حتی از سب بتهای مشرکین منع شدن ولی در اینجا توصیه به سب شده البته نمیدونم این حدیث در تاریخ چقدر مورد استناد برای برخورد با مخالفان شیعه بوده

سلام. علمای شیعه اکثر قریب به اتفاق، در طول تاریخ، از این حدیث برداشت "استدلال" کردند. نه "بهتان". ضمن اینکه اغلب استدلال‌های علمای شیعه علیه مخالفینف از منابع مخالفین بوده است.

ضمن اینکه این حدیث درباره مخالفین نیست. بلکه درباره اهل ریب و بدعت است. یکی از معنای ریب، همین تهمت است. یعنی اگر این حدیث در معنی "بهتان" باشد باز هم بهتان به چه کسی؟ به کسی که علیه ما بهتان زده. پس تهمت او را باید به خودش بازگرداند.

این که تهمت ها و بدعت ها از سوی برخی برای تضعیف شیعه صورت می گرفته و میگیره در این شکی نیست در همین وقایع اخیر هم زیاد دیدیم و داریم می بینیم عده ایشون مسلمانن و عده ای نامسلمان ولی خود امیرالمومنین در جنگ صفین در مقابل یکی از بزرگترین (اگر نگیم بزرگترین) بدعت گزاران تاریخ اسلام بود و لشکریان رو از سب لشکر شام منع کرد از این حدیث تا اون جایی که میدونم سوء استفاده شده ولی وسعت این امر رو نمیدونم و گویا متاخرین روی اون بیشتر بحث کردن نهایتا این که در این شرایط سخت هست که ما باید خودمون رو از دشمنانمون متمایز کنیم

سلام به نظرتان خود شخص آشو زرتشت چگونه فردی بود ؟

سلام. نظر من مشابه نظر ابوریحان بیرونی و دیگر اندیشمندان ایرانی است که زرتشت، مُتَنَبّی بود. یعنی پیامبرنما / پیامبر دروغین: https://www.adyannet.com/fa/news/15256

دلایلی بر اینکه زرتشت پیامبر نبود: https://www.adyannet.com/fa/news/31852

افزودن نظر جدید

CAPTCHA
لطفا به این سوال امنیتی پاسخ دهید.
Fill in the blank.