پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) با آگاهی و تدبیر، کراراً خلافت و جانشینی حضرت علی (علیه السلام) را اعلام کردند.
از تاریخ هجدهم ذی حجه که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در غدیر خم، پسر عمویش را در جمع کثیری از اصحاب و حاجیان به امامت منصوب کرد، تا روز بیست هشتم صفر که روز وفات آن حضرت بود، فقط هفتاد روز فاصله شده بود و همه‌ی اصحاب، واقعه غدیر را به یاد داشتند و این‌گونه نبود که آن اتفاق فراموش شده باشد. همان‌طور که یعقوبی در کتابش می‌نویسد: «مهاجران و انصار در علی (علیه السلام) شک نداشتند.»[1] و یا این‌که طبری گفته است: «برخی از انصار گفته بودند که ما با غیر از علی بیعت نخواهیم کرد.»[2]
این نحو سخنان نشان‌دهنده این است که زمینه برای خلافت حضرت علی (علیه السلام) مهیا و آماده بود، طوری‌که بنی‌هاشم گمان نمی‌کردند که کودتایی رخ بدهد و تصور نمی‌کردند که که دیگر مسلمانان در غیاب آن‌ها برای امر خلافت تصمیم بگیرند و با آنان مشورت نکنند. از این‌رو وقتی براءبن عازب درب خانه‌های بنی‌هاشم را می‌کوبید و اعلام می‌کرد که با ابوبکر بیعت شده است، آن‌ها با تعجب گفتند: «مسلمانان در غیاب ما کاری انجام نمی‌دادند و ما به محمد سزاوارتریم.»[3]

از شواهد کلام و ادعای ما که گفتیم زمینه خلافت حضرت علی (علیه السلام) کاملاً آماده بود، مطلبی است که ابن ابی‌الحدید معتزلی در کتابش ماجرایی از تحریکات مغیره نقل کرده است. او با سند خود گفته است: «ابوبکر و عمر در هنگام وفات پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در کنار درب خانه‌ی او نشسته بودند، مغیرة بن شعبه نزد آن‌دو رفت و گفت: برای چه نشسته‌اید؟ آن‌دو گفتند: که ما منتظر آن مرد(علی علیه السلام) هستیم که بیرون بیاید تا با او بیعت کنیم. مغیره با سخن تحریک‌آمیز گفت: آیا به موی تاک پیش از رسیدنش از اهل این خانه چشم دوختید؟ اگر خلافت را به قریش توسعه دهید، توسعه پیدا می‌کند. ابی‌الحدید می‌گوید: با این سخنان مغیره، ابوبکر و عمر به‌سوی سقیفه بنی‌ساعده حرکت کردند.»[4]
این روایت بیانگر این نکته است که زمینه و آمادگی برای خلافت حضرت علی (علیه السلام) به اندازه‌ای بود، که ابوبکر و عمر برای پیشگام شدن در بیعت با علی (علیه السلام) کنار درب خانه‌ی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نشستند و منتظر خروج حضرت بودند.
حتی برای افرادی هم‌چون عایشه هم این تصور دور از ذهن نبود، لذا روایتی را از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده است که پیامبر فرمودند: «قَالَ جِبرِيلُ عَلَيْهِ السَّلامُ: قَلَبتُ الأَرضَ مَشَارِقَهَا وَمَغَارِبَهَا ، فَلَم أَجِد رَجُلا أَفضَلَ مِن مُحَمَّدٍ، وَ قَلَبتُ الأَرضَ مَشَارِقَهَا وَمَغَارِبَهَا، فَلَم أَجِد بَنِي أَبٍ أَفضَلَ مِن بَنِي‌هَاشِمٍ.[5] جبرئیل گفت: من شرق و غرب زمین را زیر و رو کردم، برتر از محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) نیافتم و باز شرق و غرب زمین را زیرو رو کردم پسران پدری برتر از پسران بنی هاشم نیافتم»

با این روایاتی که بیان شد معلوم می‌شود که حتی دشمن‌ترین دشمنان حضرت علی (علیه السلام) خلافت و جانشینی را از حقوق مسلم حضرت می‌دانستند، ولی حب جاه و مقام و ثروت مانع شد که حق را بپذیرند. لذا حقوق حقه اهل بیت (علیهم السلام) را پایمال نمودند و خلافت را از آن ذوات مقدسه غصب کردند و کثیری از امت اسلامی را برای ابد در گمراهی و فلاکت انداختند.

پی‌نوشت:

[1]. تاریخ یعقوبی، یعقوبی، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت: ج2، ص124
[2]. تاریخ الامم و الملوک، طبری، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج2، ص233
[3]. تاریخ یعقوبی، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت: ج2، ص124
[4]. شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج6، ص43
[5]. مختصر ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، محب طبری: ص29
جواهر العقدین، سمهودی، مطبعة العالی، بغداد: ج1، ص45
فضائل اهل البیت من کتاب فضائل الصحابة، احمد بن حنبل، مجمع جهانی تقریب مذاهب: ص134، ح197

نویسنده: محمد یاسر بیانی