بر خلاف ادعای پیروان مکتب شیخیه؛ علی‌محمد شیرازی، بعلاوه‌ی شاگردی علمی نزد رهبران شیخیه، در تحصیل مراحل معنوی نیز متأثر از آنان بوده و در زُهد و گوشه‌نشینی، به رهبر شیخیه اقتدا داشته است. ریاضت و گوشه‌گیری علی‌محمد شیرازی به قدری مشهود بود که وی، به «سید ذکر» شهرت یافت و کم کم دعانویس و مناجات پرداز شد.

زمینه‌ای که شیخیه ایجاد کرد دست آویزی شد برای علی‌محمدباب که بتواند از این شرایط استفاده کند. یکی از این اقدامات که همواره کننده‌ی راه برای علی‌محمد باب بود، تاویل قرآن بود، به گونه‌ای که محکمات قرآن را هم به تاویل می‌بردند و دقیقا از همین مورد، علی‌محمدباب استفاده نمود و آیات مربوط به قیامت را در مورد ظهور خود استفاده کرد.

از مهم‌ترین اصول اعتقادی میان مسلمانان، اعتقاد به معاد جسمانی است. گذشته از این‌که آیات قرآنی با مضامین مختلف همگی بر اثبات امکان معاد جسمانی دلالت دارند؛ آیاتی نیز وجود دارد که خداوند در آن، منکرین معاد جسمانی را کافر خطاب می‌کند. از این‌رو، علمای معاصر شیخ احمد احسایی، با توجه به انکار معاد جسمانی توسط او، فتوی به کفرش داده‌اند.

هرچند اثبات نبوت بهاءالله مبتنی بر نفی مسأله خاتمیت پیامبر توسط بهائیان است، اما کسانی به این مطلب شهادت می‌دهند که بهائیت وامدار آنان است. از جمله آن‌ها سید کاظم رشتی است که بهاءالله، او و احسائی را «نورین نیرین» معرفی می‌کند. لذا با توجه به اذعان این افراد به مسأله ختم نبوت دیگر جایی برای اثبات ادعای بهائیان وجود نخواهد داشت.

با بررسی اوضاع زمانه و تفکرات شیخ احسائی، رگه‌هایی از اخباری‌گری را در خط مشی فکری او می‌توان یافت. هرچند شیخ از چند نفر از علمای عصر خویش اجازه اجتهاد می‌گیرد، اما در اعتقادات پیرو اخباریون است و در صورت برخورد به خبری که توجیه عقلی ندارد، آن‌را تفسیر و توجیه می‌نماید و همین امر سبب تکفیر وی از سوی علمای عصر می‌شود.

از جمله عقائد باطل فرقه‌ی شیخیه، که سبب پیدایش مدعیان دروغین گشت، تصور جسمی فرا زمینی برای امام عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) بوده است. این فرقه معتقد بود که امام زمان در عالمی فرا زمینی زیست می‌کند و هرگاه بخواهد به این دنیا تشریف بیاورند، در افراد گوناگون ظاهر می‌گردد. این اعتقاد باعث شد تا علی‌محمد شیرازی ادعای قائمیت کند.