پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ دیدگاه مسیحیان درباره انجیل یوحنا این است که یوحنای حواری این انجیل را نوشته است. مسیحیان برای اثبات این ادعا، دو دسته شواهد برای نظر خود ارائه می‌کنند:

شواهد خارجی: نخستین و مهم‌ترین شاهد بیرونی که انتساب این انجیل به یوحنای حواری را تأیید می‌کند سخن ایرنئوس (از پدران کلیسا) در حدود ۱۸۰م. است. او از پلی کارپ (از پدران کلیسا) که در اواخر قرن اول و اوایل قرن دوم می‌زیسته و معاصر و شاگرد یوحنای حواری بوده است نقل می‌کند که یوحنای حواری این انجیل را نوشته است.

شواهد داخلی: اشاره‌های خاص در فقراتی از این کتاب تصریح شده که ماجرا را کسی نقل می‌کند که خود شاهد بوده است. در این انجیل آمده: «و این شاگردی است که به این چیزها شهادت داد و اینها را نوشت و می‌دانیم که شهادت او راست است». [یوحنا 21 :24] در جای دیگری نیز به شاگردی اشاره شده که عیسی او را دوست می‌داشت در شام آخر عیسی سخن از یکی از شاگردان عیسی رفته که عیسی او را دوست می‌داشته و او به سینه عیسی تکیه می‌داده است: «و یکی از شاگردان او بود که به سینه عیسی تکیه می‌زد و عیسی او را محبّت می‌نمود». [یوحنا 13 :23]

دیدگاه نقادان جدید دربارۀ نویسنده یوحنا
با مطالعات جدید کتاب مقدس دیدگاه سنتی درباره نویسنده انجیل یوحنا به طور کلی زیر سؤال رفت و اکثریت قاطع این دانشمندان نه تنها آن دیدگاه را نمی‌پذیرند، بلکه می‌گویند محال است که یوحنای حواری نویسنده این انجیل باشد. دانشمندان جدید درباره شهادت خارجی می‌گویند این روشن است که انتساب این انجیل به یوحنای حواری به شهادت ایرنئوس در حدود سال ۱۸۰ میلادی برمی‌گردد و اگر مسیحیان این نظر را پذیرفته‌اند، به این شهادت اعتماد کرده‌اند؛ اما ایرنئوس در سال 180م. از پلی کارپ که در اواخر قرن اول و اوایل قرن دوم می‌زیسته نقل می‌کند، پس ایرنئوس، پلی کارپ را ندیده و مستقیماً از او چیزی نشنیده است و در آثار باقی مانده از پلی کارپ چنین متنی دیده نمی‌شود.

علاوه بر این، ژوستین شهید در اواسط قرن دوم به تفصیل درباره یوحنای حواری سخن گفته و کتاب مکاشفه را به او نسبت داده است؛ ولی هیچ سخنی از انجیل یوحنا به میان نیاورده است. [1] آیا این عجیب نیست که کسی درباره زندگی و آثار یوحنا سخن گفته؛ اما از مهم‌ترین اثر او یعنی انجیل یوحنا سخنی به میان نیاورده است؟

نکته دیگر اینکه کلیسا به راحتی این انجیل را نپذیرفته و پذیرفته شدن این انجیل فرایند کندی را طی کرده است و حتی گروه‌هایی با این انتساب مخالف بوده‌اند. دانشمندان جدید نه تنها شواهد داخلی را که به سود مؤلف بودن یوحنای حواری آورده شده رد می‌کنند؛ بلکه شواهدی علیه آن می‌آورند. عمده شاهد داخلی اشاره‌ای بود که در باب آخر آمده بود که همان شاگرد محبوب که مکرر در این انجیل ذکر شده، نویسنده این انجیل است. درست است که در چندین جای این انجیل به شاگرد محبوب اشاره شده؛ اما تنها در همین باب آخر (۲۱: ۲۴) است که اشاره می‌کند که او نویسنده انجیل است؛ اما نکته این است که دانشمندان جدید باب آخر را الحاقی می‌دانند: «عموماً اعتقاد بر این است که باب 21 توسط شخصی دیگر و در زمانی دیرتر نوشته شده است و هیچ منبع دیگری آن شاگرد محبوب را مؤلف این انجیل معرفی نکرده است.» [2]

اما شواهد عام هم بر ضد انتساب این انجیل به یوحنای حواری مطرح است. گفته کتاب اعمال رسولان، یوحنا بی‌سواد بوده است: «پس چون دلیری پطرس و يوحنا را دیدند و دانستند که مردم بی علم و امی هستند تعجب کردند.» [اعمال4 : 13] به جهانی انتساب این انجیل به یک فرد عامی بسیار مشکل است. ادبیات یونانی این نوشته بسیار عالی است. همچنین این نوشته پر از مضامین فلسفی یونانی است، به گونه‌ای که نویسنده این انجیل را با فیلون اسکندرانی که از فیلسوفان بزرگ یهودی است، مقایسه کرده‌اند. بنابراین، نویسنده این انجیل یک دانشمند ادیب و فردی متبحر در فلسفه یونان بوده است. نکته دیگر اینکه اگر این انجیل را یوحنای حواری نوشته، پس با دیگر حواریان شاهد ماجراها بوده است، پس دیدگاه سنتی با مشکلات بسیار جدی روبه‌روست.

شاید سخن نویسنده‌ای مسیحی در این باره مناسب باشد: «چه کسی انجیل یوحنا را نوشته است؟ این سؤال مشکل است و پاسخ به آن بررسی زیادی را می‌طلبد و غالباً به این عبارت ختم می‌شود که فقط خدا می‌داند که چه کسی این انجیل را نوشته است.» [3]

پی‌نوشت:
 [1]. انجیل یوحنا، دراسات و تأملات، ص 23
 [2]. رابرتسون، آرچیلد، عیسی اسطوره یا تاریخ، نشر ادیان، ص 127
 [3]. عزیز، فهیم، المدخل الی العهد جدید، بی تا، بی جا، ص 546