پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ گناه به معنای نافرمانی‌ و سرپیچی از اوامر الهی و انجام‌دادن کاری که خداوند از آن نهی کرده است می‌باشد. از کلام الهی و روایات معصومین (علیهم‌السلام) استفاده می‌شود که کارهای خوب و بد ما روی آینده زندگی‌مان تأثیرگذار است و یکی از چیزهایی که روی آینده و سرنوشت انسان تأثیر منفی می‌گذارد، گناه است؛ همان گونه که تقوی و پرهیزکاری نیز نقش و آثار ارزشمندی در زندگی انسان در پی دارد.

تقوی و پرهیزگاری در تربیت و سازندگی و شخصیت یک مسلمان نقش بسیار مهمی دارد و برای رسیدن به این اثر پرارزش است که بهترین عبادت در ماه مبارک رمضان، اجتناب از گناهان است.

پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) در خطابه‌ای فضیلت‌های ماه رمضان را برای مسلمانان بیان فرمودند: حضرت علی (علیه‌السلام) پرسیدند: بهترین اعمال در این ماه چیست؟ پیامبر پاسخ دادند: «اَلْوَرَعُ عَنْ مَحارِمِ اللّهِ؛[1] اجتناب و پرهیز از گناهان».

برای تقویت روحیه گناه گریزی و پرهیزکاری، عوامل و راهکارهایی در آموزه‌های دینی بیان شده است که روزه به‌ویژه روزه ماه مبارک رمضان که در اسلام بر همه مسلمین مکلف واجب است، عامل مؤثری در ایجاد و تقویت روحیه تقوی و پرهیزکاری و دورماندن از گناهان است.

قرآن مجید خطاب به مؤمنین روزه را بر ایشان واجب دانسته و به فایده و حکمت بزرگ روزه که همان تقوی و پرهیزکاری باشد اشاره نموده و می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛[بقره/183] اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، روزه داشتن بر شما مقرر شد، همچنان كه بر كسانى كه پيش از شما بوده‌اند مقرر شده بود، تا پرهيزگار شويد.»

روزه‌دار با بکاربستن این دستورات الهی که شرط کمال است، روح تقوی را در خود زنده می‌کند و این مراقبت ثمربخش در ماه مبارک رمضان بسیار آسان‌تر است، چرا که گرسنگی و تشنگی و دیگر محدودیت‌های روزه، شعله‌های سرکش غرایز حیوانی و هوس‌ها را تا حد چشمگیری خاموش می‌سازد و با مراقبت و تمرین پیاپی در یک ماه، نیروی بازدارنده از گناه در انسان به وجود می‌آید و خصلت خودداری در او ریشه می‌گیرد و رشد می‌کند و او با گذراندن این برنامه یک‌ ماهه توفیق می‌یابد که پس از ماه روزه نیز پرهیزگار باقی بماند.

انسان با روزه‌داری که امساک از خوردن و آشامیدن و خودداری از برخی چیزهای دیگر است، در واقع با تقویت اراده خود با خواهش‌های نفسانی می‌جنگد و در برابر غرائز خود مقاومت می‌کند و جان را از قید حکومت و سلطه هوس‌ها و خواهش‌ها که آدمی را به گناه و بدی فرامی‌خوانند، می‌رهاند.

حکومت غرایز و شهوات بر انسان خطرناک‌ترین حکومت‌ها است و پیروز واقعی کسی است که بر حاکمیت نفس غلبه نماید همان گونه که پیشوایان اسلام فرموده‌اند: «اَفْضَلُ النّاسِ مَنْ جاهَدَ هَواهُ؛ [2] بهترین مردم کسی است که با هوای نفس مبارزه کند» و «اَقْوی النّاسِ مَنْ غَلَبَ هَواهُ؛[3] نیرومندترین آنان کسی است که بر آن پیروز شود».

پی‌نوشت:

 [۱]. حر عاملی، وسائل‌الشیعه، ج ۷، کتاب الصوم، ص ۲۲۸.

[2]. آمدی، ابوالفتح، غررالحکم، ص ۹۰

[3]. همان، ص 91