پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در بحث حکومت امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) شبهات زیادی را مطرح می‌کنند؛ از جمله شبهه «باطل بودن حکومت اسلامی قبل از ظهور امام زمان (عجل‌الله‌فرجه)»
منشأ این شبهه، احادیثی است که بیانگر بطلان و طاغوت بودن هر نوع قیام و حکومتی قبل از ظهورامام زمان (عجل‌الله‌فرجه) است.[1]

در این نوشتار به جواب نقضی و حلی این شبهه می‌پردازیم.

جواب نقضی:
1- ده‌‏ها آیه و حدیث، ما را به وظیفه تشکیل حکومت دینی فرا می‌خواند که چند نمونه را بیان می‌کنیم:  
خداوند متعال می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ [مائده/8] ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! همواره برای خدا قیام کنید، و از روی عدالت، گواهی دهید! دشمنی با جمعیّتی، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت کنید، که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است! و از (معصیت) خدا بپرهیزید، که از آنچه انجام می‌دهید، با خبر است.»
امام کاظم (علیه‌السلام) در سخنی فرمودند: «مردی از اهل قم قیام می‌کند، مردم را به سوی حق دعوت کرده، جمعیتی نیرومند که مانند پاره‌های آهن (سخت و استوار) هستند، گرد او جمع می‌شوند که طوفان‌های حوادث، آن‌ها را نمی‌لرزاند و از جنگ با دشمن خسته نمی‌شوند و ترس به آن‌ها راه ندارد و توکلشان به خداست.»[3]
روایت‌هایی نیز نقل شده که دعوت به آمادگی و قیام می‌کند؛ در روایات «انتظار فرج» می‌خوانیم: امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «هر یک از شما برای قیام قائم (عجل‌الله‌فرجه) هر چند با تهیه کردن یک تیر باید آماده گردد.»[4]

2- تأیید قیام‌های قبل از ظهور توسط امامان معصوم (علیهم‌السلام)
احادیثی وجود دارد که روایت‌های مطلق را تقیید می‌زند؛ در علم اصول، در عمل به این روایات «حمل مطلق بر مقید» می‌گویند. مثلاً یکی از قیام‌هایی که مورد تأیید امام معصوم قرار گرفته است، قیام زید است که از آن جایی‌که دعوت به حق بود، مورد تقدیس و تأیید امام قرار گرفته است. این تأیید نشانه این است که روایات نهی کننده از قیام، مطلق قیام‌ها را نفی نمی‌کند، بلکه درصدد نفی قیام‌هایی است که رهبران آن، دعوت به خویشتن می‌کنند و شامل قیام‌هایی که به سوی حق و حقیقت فرا می‌خوانند، ندارد.»[5]

جواب حلی:
1- پرچم‌هایی که قبل از قیام امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) محکوم به طاغوت است، پرچم‌هایی است که مدعی مهدویت هستند، مدعی ارتباط با امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) هستند؛ مثل اینکه الان ادعای ارتباط با امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) را به امام خمینی و رهبری نسبت بدهیم و بگوییم که از طرف امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) آمدند، در حالی‌که این‌طور نیست و چنین ادعایی نشده است. این‌که گفته می‌شود امام خمینی (رحمةالله‌علیه) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) نائب امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) هستند، منظور نائب عام است، نه نائب خاص مثل نواب اربعه. نه استقلالی نسبت به مهدویت است و نه ادعایی در جایگزینی مهدویت؛ این نظام خود را مقدمه ساز حکومت حضرت مهدی (عجل‌الله‌فرجه) می‌داند.

روایت، چه پرچم‌هایی را نفی می‌کند؟
پرچم‌هایی مثل بنی عباس که آمدند و گفتند ما باید معارف اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه و آله) را احیاء کنیم و ما اهل بیت پیامبریم و حکومت را حق خود دانسته و جای اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه و آله) نشستند؛ مانند پرچم ابومسلم خراسانی که امام صادق (علیه‌السلام) آن قیام را منع کردند و جواب نامه‌های ابومسلم را ندادند و مخالفت کردند.[6]

2- برای تشکیل نظام جمهوری اسلامی، مأمور به تکلیف هستیم و معقول این است که باید سازماندهی کنیم، سازماندهی نیروها در حفظ مسلمانان؛ پیاده‌روی اربعین و مراسمات روضه‌ها و دعاها که به شکل وسیع انجام می‌شود، به خاطر قدرت نظام جمهوری اسلامی است که با تشکیل حکومت، چنین قدرتی حاصل می‌شود.

3- نظام سازی و اجرای احکام وسیع اسلام در عصر غیبت، وظیفه مسلمانان است. قاعده اشتراک احکام و قاعده جامعیت اسلام، منحصر به اصل حضور نیست. امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) قرآن و شريعت و طريقه‌اش را آورد؛ پس حلال او حلال است تا روز قيامت و حرام او حرام است تا روز قيامت.»[7] یعنی دیگر کسی نمی‌تواند بگوید که نظام سازی در زمان غیبت، وظیفه نیست. اصلاً اگر حکومتی نباشد، بسیاری از آیات احکام عمل نشده و تعطیل می‌شود.

4- دفاع از کشور و مسلمانان و حفظ مرزها واجب است؛ پس داشتن قوای مسلح هم واجب است؛ این قوای مسلح، نیاز به رهبر دارد و همه این‌ها در زیر پرچم حکومت جمهوری اسلامی، تحقق پیدا می‌کنند.

بنابراین سه حدیثی که در مورد عدم مشروعیت تشکیل حکومت اسلامی، قبل از ظهور امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) آمده است، دليل بر عدم تشكيل حكومت اسلامى نيست؛ بلكه مى‌گويد بايد هدف تشكيل حكومت، جلب رضا و خشنودى امامان معصوم (عليهم‌السلام) كه جانشينان واقعى پيامبرند باشد و خودسرانه و بدون جلب رضايت و موافقت آن‌ها دست به اين كار نزنند! بنابراين هرگاه در عصر غيبت، شرايط تشكيل حكومت اسلامى فراهم گردد و يقين پيدا كنيم كه حضرت مهدى (عجل‌الله‌فرجه) راضى به تشكيل حكومت است و هدف از تشكيل آن، چيزى جز احياى اسلام، قرآن و جلب رضا و خشنودى آل محمّد نباشد، نه تنها منعى براى تشكيل اين حكومت وجود ندارد، بلكه بايد به آن اقدام کرد.

پی‌نوشت:
[1]. بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج53، ص8. «کل بیعة قبل ظهور القائم ع فبیعته کفر و نفاق و خدیعة.» امام صادق (علیه‌السلام) به یکی از شاگردان معروفش به نام مفضّل فرمود: «هر بیعتی قبل از ظهور قائم (عجل‌الله‌فرجه) انجام شود آن بیعت، کفر، نفاق و تزویر است... .»
وسائل الشيعة، حرّ اعاملی، ج11، ص37. «عن أبی عبدالله عليه‌السلام قال: كل راية ترفع قبل قيام القائم فصاحبها طاغوت يعبد من دون الله عزوجل.» امام باقر (علیه‌السلام) فرمود: «هر پرچمی که قبل از قیام قائم برافراشته شود، صاحب آن پرچم طاغوت است.»
[2]. احاديث المهدی من مسند احمد بن حنبل، ج1، ص99، «حدثنا ابو صالح عبد الغفار بن داود الحراني، حدثنا عبد اللّه بن لهيعة عن ابی زرعة عمرو بن جابر الحضرمی، عن عبداللّه بن الحرث بن جزء الزبيدی قال: قال رسول اللّه ص، یَخرُجُ ناسٌ مِنَ المَشرِقِ فَیُوَطِّئونَ لِلمَهدِیِّ سُلطانَهُ.» «هذا حدیث حسن، صحیحٌ روتَهْ الثقات والاثبات، اخرجه الحافظ ابوعبداللّه بن ماجة القزوینی، فی سننه.»
[3]. مستدرك سفينة البحار، نمازی، مؤسسة النشر الاسلامی، ج8، ص598، «عن أبی الحسن الأول ع قال: رجل من أهل قم يدعو الناس إلى الحق. يجتمع معه قوم كزبرالحديد لاتزلهم الرياح العواصف، ولا يملون من الحرب، ولا يجبنون، وعلى الله يتوكلون والعاقبة للمتقين.»
[4]. الغيبة، نعمانی، محمد بن إبراهيم، تحقیق: غفارى، على اكبر، نشر صدوق‌، تهران، باب 21. «ما جاء فی ذكر أحوال الشيعة عند خروج القائم ع و قبله و بعده‌»، ج1، ص320، ح10. «حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يُوسُفَ بْنِ يَعْقُوبَ أَبُو الْحَسَنِ الْجُعْفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ مِهْرَانَ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِيهِ وَ وُهَيْبٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‌ لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى إِذَا عَلِمَ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ يُنْسِئَ فِي عُمُرِهِ‌ حَتَّى يُدْرِكَهُ فَيَكُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ.»
[5]. وسائل الشيعة، حرّ عاملی، باب 13 «حكم الخروج بالسيف قبل قيام القائم (عليه‌السلام)»، ج11، ص35، ح1. «سمعت أبا عبد الله عليه السلام يقول: عليكم بتقوى الله وحده لا شريك له وانظروا لأنفسكم، فوالله إن الرجل ليكون له الغنم فيها الراعی، ... ولكن له نفس واحدة إذا ذهبت فقد والله ذهبت التوبة فأنتم أحق أن تختاروا لأنفسكم، إن أتاكم آت منا فانظروا على أی شئ تخرجون، ولا تقولوا خرج زيد، فان زيدا كان عالما وكان صدوقا ولم يدعكم إلى نفسه، وإنما دعاكم إلى الرضا من آل محمد صلى الله عليه وآله ولو ظهر لوفى بما دعاكم إليه إنما خرج إلى سلطان مجتمع لينقضه، فالخارج منا اليوم إلى ای شئ يدعوكم إلى الرضا من آل محمد صلى الله عليه وآله وسلم.»
[6]. الكافی، كلينی، ج8، ص331. «قَالَ: ذَهَبْتُ بِكِتَابِ‌عَبْدِ السَّلَامِ بْنِ نُعَيْمٍ وَ سَدِيرٍ وَ كُتُبِ غَيْرِ وَاحِدٍ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع حِينَ ظَهَرَتِ الْمُسَوِّدَةُ قَبْلَ أَنْ يَظْهَرَ وُلْدُ الْعَبَّاسِ بِأَنَّا قَدْ قَدَّرْنَا أَنْ يَئُولَ هَذَا الْأَمْرُ إِلَيْكَ فَمَا تَرَى‌ قَالَ فَضَرَبَ بِالْكُتُبِ الْأَرْضَ ثُمَّ قَالَ أُفٍّ أُفٍّ مَا أَنَا لِهَؤُلَاءِ بِإِمَامٍ‌.»
[7]. الکافی، كلينی، دار الحدیث، ج3، ص51. «حَتَّى‏ جاءََ مُحَمَّدٌ ص فَجاءَ بِالْقُرْآنِ وَ بِشَريعَتِهِ وَ مِنْهاجِهِ فَحَلالُهُ حَلالٌ الى‏ يَوْمِ الْقَيامَةِ وَ حَرامُهُ حَرام الى يَومِ القيامَةِ.»

نویسنده: مصطفی پورصدوقی کارشناس مذاهب اسلامی