پايگاه جامع فرق، اديان و مذاهب_ پروردگار هستی از میان بندگانش برگزیدگانی را انتخاب کرد تا براى هدایت و سعادتمند ساختن انسانها، راهگشا باشند. هر چند عقل، راهگشای هر انسانی است، اما به تنهایی کفایت نمی‌کند و به همین جهت خداوند متعال برای سعادت بندگانش، انبیاء را به سوی آنان مبعوث کرد.

یکی از مهم ترین ویژگی هایی که درباره انتخاب انبیاء باید به آن توجه داشت، انتخاب فرستادگان الهی از میان قومشان است. قرآن کریم در این باره می فرماید: «وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللَّهُ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (إبراهيم/4) ما هیچ پیامبری را، جز به زبان قومش، نفرستادیم، تا (حقایق را) برای آنها آشکار سازد؛ سپس خدا هر کس را بخواهد (و مستحق بداند) گمراه و هر کس را بخواهد (و شایسته بداند) هدایت می‌کند و او توانا و حکیم است.»

در دیگر آیات قرآن کریم به عهدی که خداوند متعال از انسانها اخذ کرده، اشاره می کند. این عهد و پیمان مهم، همان یاری رساندن و گرویدن به انبیاء الهی است.  خداوند رحمان می فرماید: «وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ النَّبِيِّينَ لَمَا آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتَابٍ وَحِكْمَةٍ ثُمَّ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنْصُرُنَّهُ قَالَ أَأَقْرَرْتُمْ وَأَخَذْتُمْ عَلَى ذَلِكُمْ إِصْرِي قَالُوا أَقْرَرْنَا قَالَ فَاشْهَدُوا وَأَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ (آل‌عمران/81) و خدا از پيامبران پيمان گرفت كه شما را كتاب و حكمت داده‌ام؛ به پيامبرى كه آيين شما را تصديق مى‌كند و به رسالت نزد شما مى‌آيد، بگرويد و ياریش كنيد. گفت: آيا اقرار كرديد و عهد مرا پذيرفتيد؟ گفتند: اقرار كرديم. گفت: پس شهادت دهيد و من نيز با شما از شاهدانم.»

از جمله ویژگی هایی که خداوند رحمان برای بعثت انبیاء بیان می کند، حاکمیت آنان بر روی زمین و داوری میان مردم، قوم و قبیله شان بر اساس عدالت است. عدالت یکی از خصلت‌هایی است که پروردگار عالم برای انبیاء خود بیان کرده و در قرآن می فرماید: «وَلِكُلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ فَإِذَا جَاءَ رَسُولُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ (يونس/47) برای هر امّتی، رسولی است؛ هنگامی که رسول شان به سوی آنان بیاید، به عدالت در میان آنها داوری می‌شود و ستمی به آنها نخواهد شد!»

با بررسی در منابع روایی و حدیثی اسلامی، برای بعثت انبیاء الهی دلایلی بیان شده است. سید رضی (رحمةالله‌علیه) در نهج البلاغه در این باره به نقل از امیرالمومنین (علیه‌السلام) می‌نویسد که حضرت فرمودند: «خدا پيمان وحى را از پيامبران گرفت تا امانت رسالت را به مردم برسانند، آنگاه كه در عصر جاهليت‏ ها، بيشتر مردم پيمان خدا را ناديده انگاشتند و حق پروردگار را نشناختند و برابر او به خدايان دروغين روى آوردند و شيطان، مردم را از معرفت خدا باز داشت و از پرستش او جدا كرد، خداوند پيامبران خود را مبعوث فرمود و هر چندگاه، متناسب با خواسته‌هاى انسان‏ ها، رسولان خود را پى در پى اعزام كرد تا وفادارى به پيمان فطرت را از آنان باز جويند و نعمت‏‌هاى فراموش شده او را به يادشان بیاورند.»(1)

پی‌نوشت:
1. شريف الرضى، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص43، هجرت - قم، چاپ اول، 1414 ق. «اصطفى سبحانه من وُلده (أى آدم) أنبياء أخذ على الوحى ميثاقهم، و على تبليغ الرسالة أمانتهم، لما بدل أكثر خلقه عهدالله اليهم فجهلوا حقه و اتخذوا الانداد معه و اجتالتهم الشياطين عن معرفته و اقتطعتهم عن عبادته، فبعث فيهم رسله، و واتر اليهم أنبياه ليستأدوهم ميثاق فطرته و یذکّروهم منسیّ نعمته.»

محمدجواد مهریار