پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ خواب و رؤیا در تصوف به‌عنوان اصلی خدشه ناپذیر به شمار می‌رود که در کتب بسیاری از بزرگان صوفیه به آن اشاره شده است و حتی برخی از بزرگان صوفیه فصلی کامل و مجزا از کتاب خود را به خواب و رؤیا اختصاص داده‌اند و خواب‎های بی‌شماری را نقل کرده‌اند. خواب‌های نقل شده از بزرگان صوفیه بر اساس آنچه در خواب دیده ارزش ‌گذاری می‌شود که بر این اساس دیدن خداوند متعال و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و بعد از آن دیدن ائمه اطهار (علیهم السلام) در بین فرقه‌های شیعه و بعد از آن دیدن خواب اقطاب صوفیه از بالاترین و پرارزش‌ترین خواب‌ها در میان صوفیان است. شاید گمان شود که اندک صوفیانی باشند که خواب خداوند متعال یا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را دیده باشند، ولی کتب تذکره و دیگر کتب صوفیه پر است از نقل خواب‌هایی که متصوفه از دیدن خداوند متعال و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) دیده‌اند.

درباره دیدن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در خواب بزرگان صوفیه، ادعاهای عجیب و نقل‌های مشهوری وجود دارد. شاید معروف‌ترین خوابی که در این زمینه نقل شده است، خوابی است که ابن عربی مدعی است در این خواب، کتاب فصوص الحکم را از دستان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) گرفته است و ادعا می‌کند که من در این کتاب نمی‌نویسم مگر آنچه از جانب خدا به من نازل می‌شود!!! [1]
 یا خوابی شبیه این‌که برای مثنوی مولوی نقل شده و مورداشاره بسیاری است. نقل شده که: «روزی حضرت حسام‌الدین چلپی در بندگی حضرت مولانا تقریر می‌کرد که امشب در مبشره خواب دیدم که بلال حبشی، کلام الله را بر بالای سر برداشته بود و حضرت سید الاولین و الآخرین، محمدامین (صلی الله علیه و سلم)، کتاب مثنوی را در برگرفته و مطالعه می‌فرمود و به اصحاب کرام مباهات می‌کرد و تفاخر می‌نمود و سر افشانی می‌کرد.» [2]

خواب معروف دیگر از دیدن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در مورد رابعه عدویه مشهورترین زن در تصوف است. نقل است که پدر او در هنگام تولد رابعه عدویه، خواب رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) را دید که به او فرمود غمگین مباش که این دخترک نوزاد، بانوی گران‌قدری است که ۷۰ هزار تن از امت من در انتظار شفاعت او خواهند بود. [3] این تنها بخش کوچکی از سوء‌استفاده متصوفه از خواب و رؤیا برای کرامت تراشی‌ها و فخرفروشی‌های بزرگان صوفیه است، که گاهاً از حد و حدود گذشته و از تصورات عقلی نیز خارج است. چنانچه ابوبکر کتانی می‌گوید: «در شبی پنجاه‌ویک بار پیغمبر (صلی الله علیه و آله) را به خواب دیدم و مسائل پرسیدم»!!! [4] ادعاهایی که خاص مکتب تصوف است و از کسانی نقل می‌شود که بسیاری مدعی مقامات علمی و عرفانی برجسته‌ای برای آن‌ها هستند. اما وقتی همین خواب‌ها را با خط کش قرآن و روایات و اصول اعتقادی اسلام ناب محمدی بررسی می‌کنیم و می‌سنجیم، به پوچ و پوشالی بودن این خواب‌ها پی می‌بریم.

پی‌نوشت:
[1]. ابن عربی، محی‌الدین، فصوص الحکم، نشر الزهرا، 1366 ه ش، ص 47
[2]. افلاکی، شمس‌الدین احمد، مناقب العارفین، نشر دنیای کتاب، تهران، 1362، ج 2، ص 767
[3]. بدوی، عبدالرحمن، شهید عشق الهی رابعه عدویه، مترجم محمد تحریرچی، ناشر مولی، تهران، ۱۳۶۷، ص ۸
[4]. انصاری، خواجه عبدالله، طبقات الصوفیه، مصحح مولایی، نشر توس، تهران، 1362 ه ش، ص 594