پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ در صدر اسلام، زمانی که بتازگی حکومت پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مدینه مستقر شده بود و مردم به با پیامبر(صلی الله علیه و آله) آشنا می‌شدند، فوج فوج به دین اسلام می گرویدند. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) در زمانی که در مدینه حکومت تشکیل دادند، گروه‌های (سریه) را به سوی کفار و مشرکین می‌فرستادند تا آنان را به اسلام دعوت کنند. حضرت همیشه به صحابه توصیه می‌فرمودند، بی‌جهت به مردم کافر نگویید، بلکه  هر کس شهادتین را بر زبان جاری کرد، مال و جانش در امان است. در این میان عده‌ای از صحابه بودند که برای به دست آوردن غنیمت بیشتر  حتی به کسانی که اظهار صلح و اسلام می‌کردند،  نسبت کفر می‌دادند. خداوند در قرآن کریم این روش صحابه را سرزنش کرده و می‌فرماید: «إِذا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقى إِلَيْكُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنْيا فَعِنْدَ اللَّهِ مَغانِمُ كَثِيرَةٌ كَذلِكَ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَتَبَيَّنُوا إِنَّ اللَّهَ كانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيراً [نساء/94] اى كسانى كه ايمان آورده‌‏ايد، هنگامى كه در راه خدا گام بر مى‌‏داريد (و به سفرى براى جهاد مى‌‏رويد) تحقيق كنيد و به كسى كه اظهار صلح و اسلام مى‏‌كند نگوييد مسلمان نيستى، به خاطر اين كه سرمايه ناپايدار دنيا (و غنائمى) به دست آوريد، زيرا غنيمت‏‌هاى بزرگى در نزد خدا (براى شما) است، شما قبلًا چنين بوديد و خداوند بر شما منت گذارد (و هدايت نمود) بنابراين (به شكرانه اين نعمت بزرگ) تحقيق كنيد، خداوند به آنچه عمل مى‏‌كنيد آگاه است.»
این آیه زمانی نازل شد که پیامبر (صلی الله علیه و آله) پس از بازگشت از جنگ خیبر اسامه بن زيد را با جمعى از مسلمان‏ها به سوى يهوديانى كه در يكى از روستاهاى فدك زندگى مى‌‏كردند فرستاد، تا آن‏ها را به اسلام و يا قبول شرايط ذمه دعوت كنند. يكى از يهوديان به نام مرداس كه از آمدن سپاه اسلام با خبر شده بود، اموال و فرزندان خود را در پناه كوهى قرار داد و به استقبال مسلمانان شتافت، در حالى كه به يگانگى خدا و نبوت پيامبر گواهى مى‏‌داد. اسامه بن زيد به گمان اين كه مرد يهودى از ترس جان و براى حفظ مال اظهار اسلام مى‏‌كند و در باطن مسلمان نيست، به او حمله كرد و او را كشت و گوسفندانش را به غنيمت گرفت؛ هنگامى كه خبر به پيامبر رسيد پيامبر (صلی الله علیه و آله) از اين جريان سخت ناراحت شد تا اين كه آيه فوق نازل شد. [1]
با توجه به آیه فوق و روایت پیامبر (صلی الله علیه و آله) به این نکته پی می‌بریم که در اطلاق کفر به دیگران نباید عجله کرد. حتی اگر چه قبلا مسلمان نبوده است و یا این که در باطن کافر است. اسلام، دستور به ظاهر کرده و می‌گوید هر کس شهادتین را بر زبان جاری کرد، مسلمان است و خون و مالش در امان است. این در حالی است که جریان‌های سلفی تکفیری بدون توجه به آیات و روایات و فقط با انتخاب گزینشی برخی از آیات و روایات، حکم به قتل و غارت جان و اموال مسلمین  می‌کنند. مسلمانانی که نماز می‌خوانند و روزه می‌گیرند ولی چون قرائت آنان را از اسلام نمی‌پذیرند، محکوم به کفر می‌شوند.

نویسنده: مجتبی محیطی

پی‌نوشت:

[1]. بغوى، حسين بن مسعود، تفسير البغوى، تحقيق خالد عبد الرحمن العك، دار المعرفه، بيروت، ج 1، ص 466
قرطبى، ابوعبد الله محمد بن احمد بن ابى بكر بن فرح، الجامع لأحكام القرآن، دار الشعب، قاهره‏، ج 5، ص 336.
بخارى، محمّد، صحيح البخاري، تحقيق: محمد زهير بن ناصر، دار طوق النجاة، چاپ اوّل، 1422ق، ج5، ص144