در روایاتی از صحیحین آمده است که روزه روز عاشورا، سنتی بود که یهودیان به خاطر نجات بنی إسرائیل از دست دشمنان و برای تکریم این روز به‌جا می‌آوردند، و پیامبر اکرم در هنگامی‌که به مدینه مشرف شدند، متوجه چنین امری شدند و به خاطر مطابقت با این سنت یهودیان خود روزه گرفته و به مسلمانان نیز امر به روزه گرفتن نمودند.[1] از سوی دیگر روایتی دقیقاً مخالف با این روایات وارد شده و دلالت دارد که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در سال آخر عمرشان در روز عاشورا روزه گرفتند و متوجه شدند یهود و نصارا هم این روز را گرامی می‌دارند؛ ابن عباس نقل می‌کند: «هنگامی‌که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) روز عاشورا را روزه گرفتند و دستور به صیامش دادند، به ایشان گفتند: ای رسول خدا! این روز، روزی است که یهود و نصاری آن را معظم می‌دانند؛ پس پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: سال آینده ان شاءالله روز نهم را روزه خواهیم گرفت؛ پس سال آینده پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) وفات کرده بودند.»[2]
آیا پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در سال اول برای شباهت به یهود، در روز عاشورا روزه گرفتند و دستور به روزه گرفتن دادند، یا در سال آخر عمرشان که در روز عاشورا روزه گرفتند و دستور به روزه گرفتن دادند، برای مخالفت با یهود و نصارا تصمیم گرفتند در سال بعد (11 هجری) روز تاسوعا را روزه بگیرند و عمرشان کفاف نداد؟
چگونه هر دو دسته روایت صحیح است و در صحیحین آمده است؟

پی‌نوشت:

[1]. «أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَدِمَ الْمَدِينَةَ فَوَجَدَ الْيَهُودَ صِيَامًا، يَوْمَ عَاشُورَاءَ، فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَا هَذَا الْيَوْمُ الَّذِي تَصُومُونَهُ؟» فَقَالُوا: هَذَا يَوْمٌ عَظِيمٌ، أَنْجَى اللهُ فِيهِ مُوسَى وَقَوْمَهُ، وَغَرَّقَ فِرْعَوْنَ وَقَوْمَهُ، فَصَامَهُ مُوسَى شُكْرًا، فَنَحْنُ نَصُومُهُ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «فَنَحْنُ أَحَقُّ وَأَوْلَى بِمُوسَى مِنْكُمْ فَصَامَهُ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، وَأَمَرَ بِصِيَامِهِ.» صحیح مسلم، ج2، ص796؛ صحیح بخاری، ج5، ص70 و 96.
[2]. «سمعت عَبْدَ اللَّهِ بن عَبَّاسٍ رضي الله عنهما يقول حين صَامَ رسول اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يوم عَاشُورَاءَ وَأَمَرَ بِصِيَامِهِ قالوا يا رَسُولَ اللَّهِ إنه يَوْمٌ تُعَظِّمُهُ الْيَهُودُ وَالنَّصَارَى فقال رسول اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فإذا كان الْعَامُ الْمُقْبِلُ إن شَاءَ الله صُمْنَا الْيَوْمَ التَّاسِعَ قال فلم يَأْتِ الْعَامُ الْمُقْبِلُ حتى تُوُفِّيَ رسول اللَّهِ صلى الله عليه وسلم.» صحيح مسلم، ج2، ص797.