پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ چرا در اذان «أشهد أنّ علیاً ولیّ الله» می‌گویید و به ولایت علی گواهی می‌دهید؟

پاسخ: شایسته است در پاسخ این سؤال، نکات ذیل در نظر گرفته شوند:
1. فقهای شیعه، همگی در کتاب‌های فقهی خود، اعم از استدلالی و غیره، تصریح می‌کنند که شهادت بر ولایت امیرالمؤمنین، جزء اذان و یا اقامه نیست و هیچ‌کس حق ندارد، آن را به‌عنوان جزء آن دو بر زبان جاری کند.
2. قرآن کریم حضرت علی را، یکی از اولیای خدا یاد کرده است و در آیه‌ی ولایت بر مؤمنان تصریح می‌نماید: «إنَّما وَلیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَالَّذیْنَ آمنُوا الَّذِیْنَ یُقِیمُونَ الصَّلوةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکوةَ وَ هُمْ راکِعُونَ.[مائده/55] تنها سرپرست شما خدا و رسول او و کسانی هستند که ایمان آورده‌اند و نماز را به پای می‌دارند و در حال رکوع، زکات می‌پردازند.» روایات و اسناد اهل سنت نیز بر این امر تصریح نموده‌اند که آیه شریفه در حق حضرت علی، آن‌گاه که در حال رکوع، انگشتر خود را به فقیر بخشید، فرود آمده است، این توضیحات و استدلالات راجع به این آیه که مربوط به ولایت امیرالمومنین علی (علیه السلام) می‌شود در مقاله‌ای آمده است.[1]
3. پیامبر گرامی فرمود: «انَّما الاعمالَ بالنیّات.[2] میزان و حقیقت واقعیت هر عملی، به نیت انسان بستگی دارد.»
حال اگر با این وجود قرآن به ولایت امیرالمؤمنین تصریح کرده و ایشان چنین مقام و درجه‌ای دارند، چه مانعی وجود دارد که در کنار شهادت بر رسالت پیامبر، شهادت بر ولایت حضرت علی را بازگو کنیم؟
شما می‌فرمایید که اضافه‌ی بر اذان درست نیست و بر ما خرده می‌گیرید، پس بهتر است چند چیز را بدانید:
1. تاریخ به‌درستی گواه می‌دهد که «حی علی خیرالعمل» جزء اذان بوده،[3] در حالی‌که در زمان خلافت خلیفه دوم به تصور این‌که مردم با شنیدن آن گمان می‌برند، که نماز بهترین عمل‌ها است و دیگر به سراغ جهاد نمی‌روند، آن را حذف کرد و به همین حالت باقی ماند.[4]
2. در ضمن جمله‌ی «ألصَّلوة خَیْرٌ مِنَ الْنَّومِ»، در دوره‌ی رسول اکرم جزء اذان نبوده است و بعدها به آن اضافه شد،[5] مؤید این حرف قول ابن حزم اندلسی، رئیس مذهب ظاهریه است که می‌گوید: «ما عبارت الصلاه خیرٌ من النوم را قبول نداریم؛ زیرا چنین چیزی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به ما نرسیده است.»[6]

پی‌نوشت:

[1]. آیه شریفه‌ی «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ» در شان مولا علی (ع)
[2]. ميزان نيت است نه ظاهر عمل.
[3]. کنزالعمال، کتاب الصلوة، ج 4، ص 266 عن الطبرانی: «کان بلال یؤذّن بالصبح فیقول: حیّ علی‌خیرالعمل.»
[4]. شرح التجرید قوشچی، ملا علی قوشجی، مبحث امامت، ص 484. «صعد المنبر و قال: أیّها الناس ثلاث کنّ علی عهد رسول‌اللَّه أنا أنهی عنهنّ و احرّمهنّ و أعاقب علیهّن و هی متعة النساء و متعة الحج و حیّ علی خیر العمل.»
[5]. «الصلاة خير من النوم» بدعت حضرت عمر.
[6]. ابو محمد علی بن احمد سعید بن حزم الظاهری، المحلی، دار الافاق الجدیده، بیروت، تحقیق: لجنه احیاء التراث العربی، ج3، ص161.