پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ علاوه بر این‌که خداوند در آیاتی از قرآن کریم، امامت حضرت علی (علیه السلام) را بیان کرده است، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز به‌دستور خداوند، از ابتدای دعوت علنی تا هنگام وفاتش بارها و بارها حضرت علی (علیه السلام) را به‌عنوان جانشین و خلیفه خود به مسلمانان معرفی کرد، و حجت را برای تمام مسلمانان تمام کرد، به گونه‌ای‌که هیچ بهانه و عذری برای کسی باقی نماند.
یکی از این اعلان‌های رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) زمانی اتفاق افتاد، که بعد از سه سال دعوت پنهانی، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) موظف شد که رسالت خود را آشکارا بیان کند.
بعد از نزول آیه انذار «وَاَنْذِرْ عَشيرَتَكَ الاَقرَبينَ وَ اخْفِضْ جَناحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤمِنينَ.[شعراء/214-215] خويشاوندان نزديكت را انذار كن و بال و پر خود را برای مؤمنانی كه از تو پيروی می‌كنند، بگستران.» پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) مأمور شد، که به‌صورت رسمی و علنی، مردم را به اسلام دعوت کند و این دعوت را از خویشاوندان خود آغاز کرد.
در منابع اهل‌سنت در خصوص دعوت اقرباء چنین آمده است:
طبری در مجمع البیان ماوقع را از زبان حضرت علی (علیه السلام) نقل می‌کند: «بعد از این‌که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دعوت خویش را انجام داد، فرمود: کدام‌یک از شماها بر امر رسالت، وزیر من می‌شوید، تا برادرم و چنین و چنان باشید؟ من با این‌که کم‌سال‌ترین آن‌ها بودم، گفتم: ای پیامبر‌خدا! من. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) با اشاره به من فرمود: او برادر و چنین و چنان است. سخن او را بشنوید و از او پیروی کنید...»[1]
البته طبری در کتاب تفسیر خود، کلمات مهم را مورد ابهام قرار داد و صراحتاً بیان نکرد که مراد از چنین و چنان چیست؟ ولی در کتاب تاریخ خود به کلمات تصریح می‌کند و هیچ‌گونه سانسوری صورت نمی‌پذیرد. او در کتاب تاریخش آورده است: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: علی برادر و وصی و خلیفه من در میان شماست، به سخن او گوش فرا دهید و از او پیروی کنید.»[2]
ابن‌حجر عسقلانی نوشته است: «پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به عموزادگان خود گفت کدام‌یک از شما، ولی من در دنیا و آخرت می‌شوید؟ همه از پذیرش آن سر باز زدند و فقط علی (علیه السلام) پذیرفت. سپس پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: او ولی من در دنیا و آخرت است.»[3]
در حدیثی طولانی از ابن‌عباس که در آن فضائل حضرت علی (علیه السلام) بیان شده است، آمده است: «قال لِبَنی عَمّه: أیُّکُم یُوالینی فِی الدُّنیا وَ الآخِرَة؟ ... فأبوا، فَقالَ عَلی أنَا أوالیکَ فِی الدُّنیا وَ الآخِرَة. قالَ: أنتَ وَلیی فِی الدُّنیا وَ الآخِرَة.[4] پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به عموزادگانش فرمود: کدام‌یک از شما ولی من در دنیا و آخرت می‌شوید؟ آن‌ها از پذیرش سخن پیامبر خودداری کردند و حضرت علی (علیه السلام) گفت: من ولی تو در دنیا و آخرت می‌شوم. سپس پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: تو ولی من در دنیا و آخرت می‌باشی.»
ابن‌اثیر و ابن‌عساکر، در کتاب‌های خود شش روایت در این موضوع نقل کردند. در یکی از آن روایات، از ابن‌عباس نقل می‌کنند، که حضرت علی (علیه السلام) نقل کرده است: «قال رسول الله: أيُّكُم يُوازِرُني عَلي هذا الاَمرِ عَلي اَن يَكُونَ اَخي وَ وَصِيّي وَ خَليفَتي فيكُم؟ قال علی: اَنَا يا نَبيَّ الله اَكُونُ وَزيركَ عَلَيْهِ. قال رسول الله: اِنَّ هذا اَخي وَوَصِيّي وَ خَليفَتي فيكُمْ فَاَسْمِعُوا لَهُ وَ اَطيعُوا.[5] پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: كدام‌يك از شما مرا در اين كار یاری می‌كند تا برادرم و وصيّم و جانشينم در ميان شما باشد؟ علی (علیه السلام) فرمود: من یا نبی خدا! سپس پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: این شخص برادر و وصی و جانشین من، در میان شماست. سخنش را بشنوید و از او اطاعت کنید.»
ابن‌عساکر در روایتی دیگر آورده است: «قال رسول‌الله: وَ إِنَّ اللَّهَ لَم یَبعَث نَبِیاً إِلَّا وَ جَعَلَ لَهُ مِن أَهلِهِ أَخاً وَ وَزِیراً وَ وَارِثاً وَ وَصِیاً وَ خَلِیفَةً. فَأَیكُم یقُومُ فَیبَایعُنِی عَلَى أَنَّهُ أَخِی وَ وَارِثِی وَ وَزِیرِی وَ وَصِیی وَ یُنجِزُ عِداتی وَ قاضِیَ دَینی؟ فَقَامَ عَلِی فَبَایعَهُ وَ أَجَابَه.[6] به‌راستی خداوند، هیچ پیامبری را مبعوث نكرد؛ مگر این‌كه برای او از اهلش برادر و وزیر و وارث و وصی و خلیفه قرار داد. پس كدام‌یك از شما برمی‌خیزد تا با من بیعت كند كه برادر، وارث، وزیر و وصی من باشد و به پیمان من وفادار بوده و دین مرا ادا کند؟ پس علی برخاست و بیعت و اجابت كرد.»
روایات مذکور تنها بخشی از ده‌ها روایتی است، که در ذیل آیه انذار بیان شده است و نشان از حقانیت حضرت علی (علیه السلام) دارد.

پی‌نوشت:

[1]. جامع البیان فی تفسیر القرآن، ابن جریرطبری، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج9، ص483
[2]. تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)، ابن جریرطبری، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج1، ص542
[3] . الاصابة فی تمییز الصحابة، ابن‌حجر عسقلانی، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج4، ص407
[4]. مسند احمد بن حنبل، احمد بن حنبل، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج1، ص544
معجم الکبیر، طبرانی، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج12، ص77، 12593
البدایة و النهایة، ابن کثیر، دارابن‌کثیر، بیروت: ج7، ص269
[5]. الکامل فی التاریخ، ابن‌اثیر، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج2، ص63
[6]. تاریخ مدینة دمشق، ابن‌عساکر، دارالضواء، بیروت: ج42، ص49

نویسنده: محمد یاسر بیانی