پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب _ یکی از مسائل مهم و حیاتی در دین مقدس اسلام بحث جهاد و دفاع است. این معنا منحصر در جان نبوده و مفهوم وسیعی را دارد که یعنی مسلمین می‌توانند با مال و ثروت خویش نیز در راه خدا و برای خدا جهاد کنند. اهمیت جهاد از دیدگاه و منظر اسلام را باید در آیات الهی جستجو کرد. با مراجعه به آیات قرآن كريم مشاهده می‌کنیم که در 45 آيه به موضوع قتال و در 29 آيه به موضوع جهاد اشاره شده است، که جهاد نسبت به قتال و جنگیدن معنای عامی دارد.
این آیات شریف، دیدگاه وسیعی را برای مجاهدین و مسلمین باز می‌کند و جهاد را وسيله رستگاري، بهترين تجارت با خدا، برتري جهادگران، عظيم‌ترين درجات، سبب هدايت واخلاص، آزمايش الهي  و ... معرفی می‌کند. در یکی از این آیات می‌فرماید: تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تجُاهِدُونَ فيِ سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكمُ‏ْ وَ أَنفُسِكُمْ ذَالِكمُ‏ْ خَيرٌ لَّكمُ‏ْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ[1] به خدا و رسول او ايمان آوريد و با مال و جان در راه خدا جهاد كنيد، اين كار از هر تجارت براي شما بهتر است، اگر دانا باشيد. خالق مطلق و دانا یک بر مبنای حس سودطلبی انسان که در هر چیزی کمال را می‌جوید، با رویکرد تجاری به مقوله‌ی جهاد می‌نگرد و بیان می‌دارد که جهاد در راه خدا، معامله با حضرت حق است. یک طرف این معامله مسلمان مؤمن و با عقیده است که جان یا مال خویش را کف دست گرفته و در سوی دیگر خداوند بی نیاز که قرار است در برابر تمام هستی این رزمنده، کار وی را جبران کند و بهای مال یا جان وی را بپردازد. چه سودی بالاتر از این که شخصی فقیر با ثروتمندی بی‌نیاز تجارت و معامله کند؟! ذَالِكمُ‏ْ خَيرٌ لَّكمُ‏ْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ.
با توجه به آیات وحی، روایات پیامبر گرامی اسلام و ائمه‌ی اطهار علیهم السلام نیز درباره‌ی جهاد گویای همه چیز در این امر است. برخی از این روایات زمینه‌ی روی آوری و مهیا شدن و پابه کار بودن مؤمنان برای جهاد را فراهم می‌کند. رسول الله علیه وعلی آله السلام می‌فرمایند: اِنَّ اللّه یُحِبُّ الرَّجُلَ القَوِیَّ المُبْدِئَ الْمُعیدَ عَلَی الْفَرَسِ المُبْدِئَ المُعیدِ[2] خداوند، مردِ نیرومندی را که همیشه برای جهاد پا به رکاب است، دوست دارد. طبیعی است که مسلمان معتقدی که دغدغه‌ی بدست آوردن رضایت الهی را دارد با شنیدن این روایات از خاتم انبیاء صلی الله علیه وآله عزمش را برای جهاد جان و مال، درراه خدا صد چندان می‌کند و آمادگی دفاع در برابر هر گونه تجاوز به سرحدات جغرافیایی و اعتقادی و پاسخ‌گویی به متجاوز را می‌یابد.
شاید در نگاه اول نیمی از افراد جامعه یعنی زنان، خود را در برابر وظیفه‌ی جهاد فارق البال بدانند؛ اما نگاهی به سیره‌ی عملی اهل بیت علیهم السلام و رجوع به روایات نشان می‌دهد که جهاد منحصر بر مردان نیست و زنان مؤمنه و با ایمان نیز با تفاوت‌هایی در این وظیفه و در پاداش آن با رجال شریکند.
مولی الموحدین، امیرالمومنین علی علیه السلام می‌فرمایند: کَتَبَ اللّهُ الْجِهادَ عَلَی الرِّجالِ وَالنِّساءِ، فَجِهادُ الرَّجُلِ بَذْلُ مالِهِ وَنَفْسِهِ حَتّی یُقْتَلَ فی سَبیلِ اللّه، وَجِهادُ الْمَرْئَةِ أنْ تَصْبِرَ عَلی ماتَری مِنْ أذی زوج‌ها وَغِیْرَتِهِ[3] خداوند جهاد را بر مردان و زنان لازم دانسته است. پس جهاد مرد، آن است که از مال و جانش بگذرد تا جایی که در راه خدا کشته و شهید شود؛ و جهاد زن آن است که در مقابل زحمات و صدمات شوهر و بر غیرت و جوانمردی او صبر نماید. جهاد زن در نظر مبارک آقا امیرالمومنین علیه السلام، شوهرداری نیکوی اوست که همان پاداش نیکوی قتال در صحنه‌ی نبرد را دارد.
جهاد، حکم متعالی خداوند برای مردان و زنان مسلمان ومؤمن است که عمل به آن باعث سلوک الی الله و فرار از آن موجب خشم خداوند و نفاق خواهد بود.

پی نوشت:
1- صف آیه 11
2- بحارالأنوار، ج 64، ص 184، ح 40
3- وسائل الشّیعة، ج 15، ص 23، ح 19934