پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_اسلام دین صلح و سازش و پیام‌آور رحمت و مهربانی است و قرآن کریم این منشور جاوید اسلام؛ یعنی ایجاد صلح و اصلاح‌گری را از ضروریات زندگی اجتماعی انسان دانسته و همواره بر آن تأکید کرده است و البته آیاتی هم که در مورد قتال وارد شده، محدوده را مشخص کرده و به قتال با متجاوزان ستم‌پیشه و دفاع از کیان دین و جامعه دینی و دین‌داران تصریح دارد.

از دیدگاه قرآن و روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام، مسلمانان برادر همدیگرند و باید در سایه قرآن و روایات، اختلاف‌های فرقه‌ای و مذهبی‌شان را کنار بگذارند و راه صلح را در پیش گیرند. بدون تردید در جامعه اسلامی به سبب تعدد اقوام و مذاهب، وجود اختلاف­‌ها اجتناب‌ناپذیر است، اما این مطلب نباید باعث شکاف بیشتر در میان صفوف مسلمانان شود. از این رو، قرآن کریم راهکارهایی برای ایجاد صلح در میان مذاهب و فراتر از آن در میان ملت‌­های اسلامی ارائه کرده است.

ایجاد تفاهم و زدودن کدورت‌ها و دشمنی‌ها و تبدیل آن به صمیمیت و دوستی، یکی از برنامه‌های مهم اسلام است که خداوند متعال می فرماید: «فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَصْلِحُوا ذاتَ بَیْنِکُمْ وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ»؛[1]«پس شما مؤمنان باید از خدا بترسید و در رضایت و مسالمت و اتحاد بین خودتان بکوشید و خدا و رسول او را اطاعت کنید اگر اهل ایمانید».

آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در ذیل این آیه می‌نویسند: «اصولاً، اصلاح ذات البین و ایجاد تفاهم و زدودن کدورت‌ها و دشمنی‌ها و تبدیل آن به صمیمیت و دوستی، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های اسلامی است و در تعلیمات اسلامی به اندازه‌ای به این موضوع اهمیت داده شده که به‌عنوان یکی از برترین عبادات معرفی گردیده است. امیرمؤمنان علی علیه‌السلام در آخرین وصایایش به هنگامی که در بستر شهادت بود به فرزندانش فرمود: «من از جدّ شما پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله شنیدم که می‌فرمود: اصلاح رابطه میان مردم از انواع نماز و روزه مستحب هم برتر است.[2] بنابراین، باید گفت: از محتوای این آیه می‌فهمیم که دوستی و ایجاد تفاهم و زدودن کدورت­ها از برنامه‌های مهم اسلام است و مفهوم این آیه به زمان و نیز شأن نزول آن منحصر نیست.

همچنین خداوند متعال  در آیه دیگری می‌فرماید که مؤمنان برادر یکدیگر هستند و اصلاح بین آن‌ها را واجب شمرده است: «إنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ»؛[3]«مؤمنان برادر یکدیگرند؛ پس دو برادر خود را صلح و آشتی دهید و تقوای الهی پیشه کنید، باشد که مشمول رحمت او شوید!». در این آیه و آیه‌ی قبل، سه بار فرمان «اصلحوا» تکرار شده که نشانه توجّه اسلام به برقراری صلح و دوستی میان افراد جامعه است. [4] و نیز«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» که در این آیه آمده، یکی از شعارهای اساسی و ریشه‌دار اسلامی است که روی این اصل مهم اسلامی مسلمانان از هر نژاد و قبیله و دارای هر زبان و هر سن و سال با یکدیگر احساس عمیق برادری می‌کنند، هر چند یکی در شرق جهان زندگی کند و دیگری در غرب. [5]

پی‌نوشت:

[1]. سوره انفال، آیه 1.
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، ج2، ص129. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش.
[3]. سوره حجرات، آیه 10.
[4]. قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج9، ص108. تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم.
[5]. مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، ج4، ص151. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش.