پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از استدلال‌های جریان افراطی «قرآنیون» برای اثبات مدعای خود، یعنی «قرآن‌بسندگی و نفی حجیت سنت»، این است که قرآن کامل است و بنابراین، به حدیث و سنّت و تفسیر نیازی ندارد؛ به عنوان مثال، دکتر «احمد صبحی منصور» می‌نویسد: قرآن، کتاب آسمانی تام و کاملی است و آنچه که کامل است، نیازی به چیز دیگری ندارد. «صبحی منصور» در ادامه، با استدلال به بخشی از آیه سوم سوره مبارکه «مائده»[1] می‌نویسد: «خداوند نعمت را بر ما، به واسطه ارزانی داشتن دین اسلام تمام کرد و این نعمت بزرگ، به واسطه کامل بودن وحی و قرآن است که صورت پذیرفت».[2]

نقد و پاسخ:

این استدلال «صبحی منصور» مشتمل بر چند مغالطه است؛ زیرا «صبحی منصور» در این استدلال «کمال» (قرآن) را با مسئله نیاز قرآن به تفسیر، متضاد دانسته و از این طریق، سعی دارد که با کامل بودن قرآن، احتیاج نداشتن به تفسیر را نتیجه بگیرد؛ در حالی که کامل بودن یک مسئله جدا است و به معنای این نیست که قرآن نیازمند تفسیر نباشد؛ زیرا تفسیر توضیح آیات است، نه تکمیل و کامل کردن آن؛ چون ممکن است چیزی کامل باشد و به توضیح هم نیاز داشته باشد. بنابراین، هیچ ملازمه‌‌ای بین کمال و نیاز نداشتن به تفسیر وجود ندارد تا گفته شود که کمال قرآن با نیاز به تفسیر، قابل جمع نیست. 

بنابراین می‌توان گفت که مراد از کمال و اکمال در این آیات این است که قرآن در بیان همه نیازهای لازم برای هدایت بشر، کامل است؛ لکن این کمال به معنای بی‌نیازی از تفسیر و توضیح و تفصیل نیست و علاوه براین، کامل بودن قرآن، با حجیت سنّت نبوی نیز هیچ تنافی و تضادی ندارد؛ زیرا حجیت سنّت نبوی، در خود قرآن بیان شده است. پس حجیت سنّت نبوی، در طول قرآن بوده، نه جدا و یا در مقابل آن. در واقع حجیت سنت، از همین قرآن کامل، به دست می‌آید.

همین قرآن کامل است که ما را امر به اطاعت از خدا، رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله و اولی‌الامر کرده است؛ در نتیجه بحث حجیت سنت، خود یکی از اوامری است که در قرآن ذکر شده و حجیت سنت، مسئله‌ای جدای از مسئله قرآن نیست.

علاوه براین باید گفت آیه‌ای که صبحی منصور به آن استدلال می‌کند که هیچ ارتباطی با مسئله کامل بودن قرآن ندارد؛ زیرا صبحی منصور به بخشی از آیه سوم سوره مبارکه مائده، استدلال می‌کند که در مورد اکمال دین است و هیچ ارتباطی با کمال قرآن ندارد.

پی‌نوشت:
[1]. «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا»؛[مائده/3] «امروز، دین شما را کامل کردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و اسلام را به عنوان آیین (جاودان) شما پذیرفتم».
[2]. سایت اهل‌القرآن، «لماذا يختلف القرآنيون؟». «القرآن کامل تام لایحتاج لشیء آخر معه یقول تعالی إذن تمت نعمه الله علینا بالإسلام الذی ارتضاه لنا دیناً وذلک باکتمال وحی».