پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از قرائنی که نشان‌دهنده این است که بزرگان صوفیه از اهل‌سنت بوده‌اند و تا مدت‌ها این فرقه انحرافی در شیعه هیچ خاستگاهی نداشته، دیدگاه آنها در مورد شعائر شیعی[1] است. یکی از آن شعائر که در طول تاریخ مورد توصیه اهل‌بیت علیهم‌السلام واقع شده، گریه بر امام حسین علیه‌السلام است؛  ابوهارون مکفوف از امام صادق علیه‌السلام نقل کرده است:«کسى که یادى از حضرت حسین بن على (ع) نزدش بشود و از چشمش به مقدار بال مگسی اشک خارج شود، اجر او بر خدا است و حق‌تعالی به کمتر از بهشت براى او راضى نیست».

اما عکس‌العمل بزرگان صوفیه، حُزن و عزای بر شهادت امام حسین علیه‌السلام نبوده، بلکه روز عاشورا را طبق روایاتی که در منابع اهل‌سنت وجود داشته است، روز توسعه برخانواده دانسته‌اند. عبدالقادر گیلانی یکی از بزرگان صوفیه، در تأیید چنین رویه‌ای می‌نویسد: «قومی (شیعیان) به روزه گرفتن و بزرگداشت روز عاشورا ایراد گرفته‌اند... و گفته‌اند به خاطر شهادت ایشان باید در این روز هر ساله عزاداری کرد و طعنه می‌زنند که شما این روز را روز فرح و شادی قرار می‌دهید و امر داده شده که به خانواده توسعه و نفقه بیشتری به آنها داده شود و به فقرا و مساکین و ضعفا صدقه داده شود… کسی که قائل به این حرف باشد خطاکار است و مذهبش قبیح است... و اگر روز کشته شدنش روز مصیبت باشد، روز دوشنبه که روز رحلت نبی خدا محمّد صلوات الله علیه [و آله] و سلم است اولویت بر آن دارد...».[3]

عبدالقادر گیلانی مذهب کسانی که عاشورا را روز حزن و عزا دانسته‌اند، فاسد و قبیح می‌داند، درحالی که این روز از نظر اهل‌بیت علیهم‌السلام روز حزن است؛ پس نتیجه این خواهد شد که طبق دیدگاه عبدالقادر گیلانی، مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام باطل بوده و نباید پیروی شود. برای تأیید حزن در روز عاشورا می‌توان به روایت امام رضا علیه‌السلام اشاره کرد که سیره پدر بزرگوارشان امام کاظم علیه‌السلام را در ماه محرم نقل کرده‌اند: «هرگاه ماه محرّم فرا می‌رسید، پدرم خندان دیده نمی‌شد و غم او را فرا می‌گرفت تا اینکه روز دهم محرّم فرا می‌رسید که روز مصیبت و اندوه و گریه او بود و می‌گفت امروز روزی است که حسین سلام الله علیه در آن کشته شد».[4]

نکته دیگری که عبدالقادر گیلانی به آن اشاره می‌کند، این است که در این روز همچون دیگر اعیاد، به شکل‌های مختلف بر خانواده توسعه دهید؛ در صورتی که اهل‌بیت علیهم‌السلام توصیه کرده‌اند در این روز، همچون مصیبت‌زدگان، کار تعطیل شود و سعی در ترک حوائج کرد؛ چنانچه در روایتی امام رضا علیه‌السلام می‌فرمایند: «هر کس ترک كند سعى در حوائج خود را در روز عاشورا و پى كارى نرود، حق تعالى حوائج دنيا و آخرت او را برآورد و هر کس روز عاشورا را روز مصيبت و اندوه و گريۀ خود گرداند، حق تعالى روز قيامت را روز فرح و سرور و شادى او گرداند و ديده‌اش در بهشت به ما روشن گردد و هر کس روز عاشورا را روز بركت نامد و از براى منزل خود در آن روز چيزى ذخيره كند، خدا آن ذخيره را بر او مبارک نگرداند و در روز قيامت با يزيد و عبيد اللّه بن زياد و عمر بن سعد لعنت خدا تا روزی که به پایین‌ترین مرتبه جهنم وارد شوند، برآنها باشد».[5]

در نتیجه باید گفت که مخالفت عبدالقادر گیلانی با عزا و حزن در روز عاشورا، نشان‌دهنده این نکته است که سیره او با سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام مخالف بوده و این تفاوت در شعائر، نشان‌دهنده دل‌ بستگی متصوفه به خصوص بزرگان آنها به مبانی اهل‌سنت است. این سخن عبدالقادر گیلانی برخواسته از تکبر صوفیانه و عقاید انحرافی است که به اسم حقیقت عرفان به خورد مسلمانان می‌دهند تا ایشان را از اسلام و عرفان حقیقی اهل‌بیت علیهم‌السلام دور کنند.

پی‌نوشت:
[1]. شعائر به معنی نشانه‌ها می‌باشد و به هر چیزی که شعار و نشانه باشد اطلاق می شود، و شعائر شیعی به آن مراسمات و دیدگاه های خاص که مختص به شیعه است، اطلاق می‌شود. شعائر شیعی طیف وسیعی از مراسم‌ها و مناسک را در برمی‌گیرد.
[2]. ابن قولويه، جعفر بن محمد، نجف اشرف، كامل الزيارات، دار المرتضوية، اول، 1356ش، ص100 .
[3]. الجیلانی، عبدالقادر بن محمد، لطالبی‌طریق‌الحق، داراحیاء‌التراث‌العربی، الجزء‌الثانی، ص318.
[4]. ابن بابويه، محمد بن على، الأمالی، كتابچى، تهران، ششم، 1376ش، ص128.
[5]. همان، ص129.