پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ وزارت اوقاف مصر جهت بهره‌مندی مسلمانان از ثواب صلوات بر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با صدای بلند، ۳ الی ۵ دقیقه برای این امر، پس از نماز جمعه زمان اختصاص داده است. تعداد زیادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی مختلف، با ارسال پست‌ها و توییت‌هایی از یکدیگر خواستند اجرای این امر را تحریم کنند و بلافاصله پس از پایان نماز جمعه، مسجد را ترک کنند؛ آنها مدعی شده‌اند که این رفتار بدعت‌ است و ربطی به دین ندارد و این کار، خلاف آن چیزی است که خدای متعال دستور داده است.

دکتر محمود مهنا، یکی از اعضای شورای علمای الازهر می‌گوید: «فراخوان‌های قبلی در شبکه‌های اجتماعی، سخنانی توخالی بوده است؛ کسانی‌که به تحریم دعوت می‌کنند، افرادی هستند که خدا و رسول و یارانش را دوست ندارند. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: هر کس بر من صلوات بفرستد، خدا ده مرتبه بر او درود می‌فرستد.»
همچنین با اشاره به آیه ۵۶ سوره احزاب گفت، خداوند متعال و فرشتگانش نیز بر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) صلوات می‌فرستند. او در این زمینه، به حدیث رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز اشاره کرد که در آن فرمود: «نزدیک‌ترین شما به من در قیامت، کسی است که بیشتر بر من صلوات بفرستد.»
او گفت: «کسانی‌که بعد از نماز جمعه، مانع از صلوات بر حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌شوند، خودشان اهل بدعت هستند؛ چون خدا و رسولش را دوست ندارند.» او با رد این ادعا که صلوات دسته جمعی بر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بدعت تلقی می‌شود، گفت: «صلوات برای پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بر اساس قرآن، سنت و اجماع ثابت شده است و به صورت فردی و گروهی انجام می‌شود.»
وی همچنین با اشاره به این‌که مجلسی که در آن ذکر صلوات بر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نباشد، مجلسی باطل است، افزود: «هر کس در روز جمعه یا شب آن، بر پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) صلوات بفرستد، خداوند روح حضرت را به ایشان باز می‌گرداند تا پاسخ صلوات او را بدهد.»[1]

صلوات بر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در قرآن و روایات
طبق آیات قرآن و روایات فریقین، صلو‌ات و درود فرستادن بر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از اعمالی است که ثواب فراوانی دارد. خداوند در قرآن می‌فرماید: «اِنَّ اللَّهَ وَ مَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيمًا [احزاب/۵۶] همانا خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند، پس ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید، بر او درود فرستید و سلام‌هایتان را نثارش کنید.» پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز می‌فرماید: «زمانی که صدای موذن را شنیدید، جملات موذن را تکرار کنید، سپس بر من صلو‌ات بفرستید؛ زیرا هر کس بر من درود بفرستد، خداوند ۱۰ مرتبه بر او درود می‌فرستد و به او جایگاهی نیکو در بهشت عطا می‌کند.»[2] بنابراین مسلمانان متفقند که این عمل از مستحبات بوده و غالباً از ثواب آن بهره‌مند می‌گردند.

نظر علمای اهل سنت درباره صلوات فرستادن با صدای بلند
نووی شارح صحیح مسلم می‌نويسد: «کسی‌که حديثی از پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌خواند يا به ياد پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌افتد، مستحب است در آن حال، با صدای بلند بر پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) صلوات بفرستد؛ البته در بلند کردن صدا نبايد بيش از حدّ مبالغه کند و از کسانی‌که بر استحباب بلند کردن صدا تصريح کرده‌اند، خطيب بغدادی و ديگران هستند. علمای از اصحاب ما (شافعیان) و ديگران، به استحباب بلند کردن صدا در صلوات بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فتوا داده‌اند.»[3]
شوکانی می‌نویسد: «پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: صدای خود را در صلو‌ات فرستادن بر من و بر اهل بیتم بلند کنید که نفاق را از بین می‌برد.»[4]
ابن حجر هیتمی نیز در جواب این سؤال که صلو‌ات بر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به صورت بلند جایز است، می‌گوید: «چنین عملی جایز است، بدون هیچ کراهتی؛ بلکه این عمل سنت و مستحب است.»[5]
زکریا انصاری شافعی می‌نویسد: «کسی‌که به خطبه‌های جمعه گوش می‌دهد، صلو‌ات بفرستد و اگر سخنران آیه ۵۶ سوره احزاب را قرائت کرد، صلو‌ات بلند بفرستد. (اذرعی می‌گوید: مراد صلو‌ات بسیار بلند همانند بعضی از عوام نیست.) برخی نیز می‌گویند صلو‌ات بلند یا آهسته جایز است، ولی قاضی ابوطیب گفته صلو‌ات بلند چون مانع شنیدن صدای خطیب جمعه می‌شود، مکروه است.»[6]
رملی شافعی نیز می‌نویسد: «سزاوار است گفته شود برای کسی‌که به خطبه‌های جمعه گوش می‌دهد، افضل آن است که مشغول به صلوات فرستادن باشد، ... و برای مستمعین خطبه جمعه لازم است که اگر نام پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ذکر شود، بلند صلوات بفرستد.»[7]

نظر شیعه نیز در مورد صلوات بلند، مطابق روایاتی است که نقل کرده‌اند؛ امام صادق (علیه‌السلام) به نقل از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: «صدایتان را در صلوات بر من بلند کنید که نفاق را از بین می‌‏‌برد.»[8]

نتیجه
بنابراین مشخص شد که همه مسلمانان صلوات فرستادن با صدای بلند را بر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) جایز یا مستحب می‌دانند. برخی از علمای اهل سنت، آن را به دلیل نشنیدن کلام خطیب جمعه، در زمان سخنرانی امام جمعه، مکروه دانسته‌اند؛ بر خلاف اجماع مسلمین، از ابن تیمیه، محمد بن عبدالوهاب و پیروان وهابی او نقل شده که صلوات بلند بدعت است.[9] این دیدگاه در بین کاربران شبکه‌های اجتماعی مصر رسوخ پیدا کرده و آنان، عمل صحیح و شایسته وزارت اوقاف مصر را بدعت شمرده و با آن مخالفت کرده‌اند.

پی‌نوشت:
[1]. آوای سنت، «جنجال صلوات فرستادن بر پیامبر در مصر»، ۶ خرداد ۱۴۰۲.
[2]. السنن الکبری، نسائی، موسسه الرساله، ج۲، ص۲۵۲.
[3]. الاذکار، نووی، ج۱، ص۱۱۷.
[4]. الفتح الربانی، شوكانی، ج۴، ۲۰۳۰.
[5]. الفتاوى الكبرى الفقهية، ابن حجر هيتمی، ج۱، ص۲۵۳.
[6]. أسنى المطالب فی شرح روض الطالب، أنصاری، ج۱، ص۲۷۰.
[7]. نهاية المحتاج إلى شرح المنهاج، رملی شافعی، ج۲، ص۳۲۰.
[8]. وسائل ‏الشيعة، شیخ حر عاملی، ج۷، ص۱۹۳ و ۲۰۰.
[9]. الفتاوى الكبرى، ابن تيميه، ج۲، ص۲۰۰.
مجموع الفتاوى، ابن تيميه، ج۲۲، ص۴۶۸.
«نهی محمد بن عبد الوهاب از صلوات بر پیامبر و توهین به صلوات»
«وهابیان: صلوات در اذان، بدعت است!»
«محمد بن عبدالوهاب: گناه زناکار، کمتر از صلوات بر پیامبر(ص)!»