پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ امید به آینده و انتظار، یک گرایش فطرى و جوهره زندگى انسان‌هاست؛ انتظار در زندگی فرد منتظر نمود پیدا می‌کند؛ یکی از مظاهر انتظار واقعی، إحیاء داشتن شب نیمه شعبان به عبادت و دعاست؛ پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) درباره شب نیمه شعبان می‌فرماید: «لَا یَدْعُو فِیهَا دَاعٍ إِلَّا اسْتُجِیبَ لَهُ وَ لَا سَائِلٌ إِلَّا أُعْطِیَ.[1] هر دعایی در آن (شب نیمه شعبان) مستجاب است و به درخواست هر نیازمندی پاسخ داده می‌شود.» طبق این بیان، کسی که منتظر واقعی امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) است، چنین شب مهمی (شب نیمه شعبان) که دعا در آن مستجاب است را از دست نمی‌دهد و برای ظهور حضرت مهدی (عجل‌الله‌فرجه) دعا می‌کند.

امیرالمومنین (علیه‌السلام) می‌فرماید: «یعْجِبُنِی أَنْ یفَرِّغَ الرَّجُلُ نَفْسَهُ فِی السَّنَةِ أَرْبَعَ لَیالٍ لیلة الفطر و لیلة الاضحى و لیلة النصف من شعبان و أول لیلة من رجب.[2] در شگفتم از كسی كه چهار شب از سال را به بی‌تفاوتی می‌گذراند؛ آن چهار شب عبارتند از: شب عید فطر، شب عید قربان، شب نیمه شعبان و اولین شب از ماه رجب.» البته علت و لزوم محافظت بر شب زنده داری شب نیمه شعبان و میزان سنجش قرار گرفتن این امر، برای شناخت منتظر واقعی را امام صادق (علیه‌السلام) چنین بیان می‌فرماید: «فَإِنَّ الْأَعْمَالَ تُعْرَضُ كُلَّ خَمِیسٍ وَ كُلَّ رَأْسِ شَهْرٍ وَ أَعْمَالَ السَّنَةِ تُعْرَضُ فِی النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ.[3] تمام اعمال (هر هفته) در هر پنج‌شنبه و (تمام اعمال هر ماه) در اول ماه (بعد) و اعمال یك سال در نیمه شعبان (خدمت ولی عصر آن زمان) عرضه می‌شود.»

بنابراین روشن می‌شود انتظار دارای مراتب مختلف و درجات گوناگونی است که به اعتبار آن‌ها منتظِر، ارزش ‌یافته و ارزشیابی می‌شود؛ بر این اساس، اگر کسی بخواهد از درجه بالای انتظار برخوردار باشد، باید بر معرفت خود نسبت به خدا و اولیائش افزوده و در تمام سال مراقب اعمال خود باشد و آمادگی خود را در این انتظار حفظ کند؛ شب نیمه شعبان برای این فرد منتظر غنیمت است که در فضیلت این شب، امام باقر (علیه‌السلام) می‌فرماید: «هِی أَفْضَلُ لَیلَةٍ بَعْدَ لَیلَةِ الْقَدْرِ.[4] شب نیمه شعبان بعد از شب قدر، از ارزشمندترین شب‌هاست.»

باید توجه داشت، إحیاء این شب، فقط یک شب زنده‌داری صرف نیست، بلکه این احیاء، مراسمی است برای «زنده دلی» که ابعاد مختلفی دارد و با مراسم عبادی فردی که برای نزدیک‌تر شدن رابطه بنده با خداست ازجمله اعتکاف، فرق دارد؛ احیاء شب نیمه شعبان، افزون بر آثار شخصی، دارای آثار وسیع اجتماعی و سیاسی بی‌شماری است که ثمرات آن، متوجه تمام بشریت است.

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) درباره اثر شخصی احیاء شب نیمه شعبان فرمود: «مَن أحیى لَیلَةَ النِّصفِ مِن شَعبانَ لَم یمُت قَلبُهُ یومَ تَموتُ القُلوبُ.[5] هر كه شب نیمه شعبان را به عبادت زنده بدارد، قلب او در روزی كه قلب‌ها می‌میرد، نخواهد مرد و هیچ‌گاه دل‌مرده نخواهد شد.»
و امام باقر (علیه‌السلام) درباره آثار اجتماعی احیاء این شب می‌فرماید: «فِیهَا یمْنَحُ‏ اللهُ‏ الْعِبَادَ فَضْلَهُ‏ وَ یغْفِرُ لَهُمْ‏ بِمَنِّهِ‏ فَاجْتَهِدُوا فِی الْقُرْبَةِ إِلَى اللهِ تَعَالَى فِیهَا فَإِنَّهَا لَیلَةٌ آلَى اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى نَفْسِهِ لَا یرُدُّ [فِیهَا سَائِلًا] سَائِلًا فِیهَا مَا لَمْ یسْأَلِ اللهَ مَعْصِیةً.[6] در این شب خداوند فضلش را بر بندگان ارزانی می‌دارد و به بزرگواری خودش، آنها را می‌آمرزد. پس برای نیل به مقام قرب خداوند، در این شب بکوشید؛ زیرا خداوند به ذات خود قسم یاد کرده که هیچ درخواست کننده‌ای را در این شب، بی‌پاسخ رها نسازد، مگر این‌که خواهش او نافرمانی خدا باشد.» با توجه به سفارشات و تأکیدات اهل بیت (علیهم‌السلام) نسبت به فضایل شب نیمه شعبان، منتظر واقعی امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) از برکات این شب، هرگز نخواهد گذشت.

پی‌نوشت:
[1]. بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج‏95، ص413.
[2]. مصباح ‏المتهجد، شیخ طوسی، ص852.
[3]. بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج84، ص37.
[4]. مصباح المتهجد، شیخ طوسی، ص831.
[5]. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، شیخ صدوق، ص77.
[6]. اقبال الاعمال، سید بن طاووس، ج2، ص695.
الامالى، شیخ طوسى، ص297.