پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اصل مهدویت در کاربردی عام، برگردان همان امیدباوری و حرکت جهان در راستای گسترش عدالت اجتماعی و برابری مدنی است. اینکه پایان جهان در دستان نیکان قرار خواهد گرفت و عدالت اجتماعی برقرار خواهد شد، امیدوار کننده است و روایات نیز به این امر اشاره کرده‌اند؛ به عنوان نمونه، نعمانی از امام صادق (علیه‌السلام) نقل می‌کند: «... لَا يَجِدُ عِنْدَ ظُهُورِ الْقَائِمِ ع مَوْضِعاً يَصْرِفُهُ فِيهِ لِاسْتِغْنَاءِ النَّاسِ جَمِيعاً بِفَضْلِ اللَّهِ وَ فَضْلِ وَلِيِّه.[1] در زمان ظهور امام قائم (عجل‌الله‌فرجه) محلّى يافت نمی‌شود كه مصرف پول باشد، چون همگى مردم از فضل خدا و فضل ولى او بى‏‌نياز می‌شوند.»

اشکالاتی به این روایت وارد شده است که در این‌جا به یک مورد اشاره می‌شود؛ چگونه در این روایت، فضل ولی (امام) همراه فضل خداوند ذکر شده است؟ هر شیئی از فضل خداوند است و فضل ولی در کنار فضل خداوند، معنا ندارد! اساساً همراه کردن فضل ولی با فضل خداوند، شریک قرار دادن برای خداوند در مقام فضل است!!!
برای پاسخ به این شبهه، توجه به نکات ذیل ضروری است:
اولاً باید در معنای روایت دقیق اندیشید! معناى اينكه "از فضل وليّش بى‌‏نياز شوند" آن است كه در اثر تربيت آن حضرت، آن‌چنان اصول عدالت اجتماعى رعايت مى‌شود كه درآمد سرانه بالا می‌رود و همه افراد اجتماع، از مواهب اوّليه زندگى برخوردار می‌شوند و مستمند و بيچاره‌‏اى يافت نمی‌شود كه براى رفع نياز او، پولى خرج شود. با این معنا، جایی برای شبهه مذکور باقی نخواهد ماند؛ زیرا مراد از فضل ولی، تربیت انسان‌ها از طریق طبیعی است.

ثانیاً آیات قرآن، فضل و بخشش پیامبر را در کنار خداوند قرار داده است که با توجه به شبهه مذکور، باید نعوذ بالله خداوند را نیز مشرک دانست که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را در کنار خود، در مقام فضل قرار داده است.
به عنوان نمونه، آیه «وَ ما نَقَمُوا إِلاَّ أَنْ أَغْناهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ [توبه/74] آن‌ها فقط از اين انتقام مى‌گيرند كه خداوند و رسولش، آنان را به فضل (و كرم) خود، بى‌نياز ساختند!»
در این آیه، فضل خداوند در کنار فضل رسولش قرار داده شده است.
خداوند در جاى ديگر می‌فرمايد: «وَ لَوْ أَنَّهُمْ رَضُوا ما آتاهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ قالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ سَيُؤْتِينَا اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ رَسُولُهُ [توبه/59] اگر آنان به آنچه خدا و رسول به آنان داده است، راضى می‌بودند و می‌گفتند خدا ما را بس است؛ به زودى خدا و رسولش از فضل خود به ما خواهند داد.» با این آیات ثابت می‌شود که در این روایت، هیچ شرکی نیست و مطابق معارف قرآنی است؛ بنابراین باید گفت که پایان جهان، عدالت اجتماعی را خواهد دید و آن به فضل خداوند و ولی اوست.

پی‌نوشت:
[1] نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، 1397 ق، ص150 و 151.