پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مقام معظم رهبری در رابطه با دشمن شناسی فرمودند: «دشمن‌شناسی بسیار مهم است؛ دانستن نقشه دشمن؛ دشمن چه کار دارد می‌کند، چه کار می‌خواهد بکند و بعد، دانستن شیوه مقابله با نقشه دشمن؛ این را باید مردم ما بدانند.»[1] درست است که ذاتاً دشمن، بیم آفرین است؛ اما وقتی در احوالات دشمن جستجو می‌کنیم، پی به ارزش اعتقادات خودمان می‌بریم؛ چون دشمن شناسی در واقع برای حفظ و دفاع از ارزش‌هایی است که دشمن برای آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده است.

وقتی نقشه دشمن خنثی شود، قطعاً او عصبانی خواهد شد و در مقابل، امید ما برای پیشرفت و آینده افزایش پیدا می‌کند. دشمن شناسی می‌تواند راهی برای  شناخت و تقویت ارزش‌های ما باشد؛ چون تا سرما نباشد، قدر گرما دانسته نمی‌شود؛ تا شیطان نباشد، مقاومت معنا پیدا نمی‌کند؛ تا باطل نباشد، حق مشخص نمی‌شود.
وقتی ابعاد فعالیت دشمن را رصد کنیم، متوجه بالا بودن سطح کیفی و کمی ارزش‌های خودمان می‌شویم. وقتی می‌بینیم در اسرائیل، دانشگاه‌های اسلام پژوهی وجود دارد، برایمان سؤال می‌شود، چرا باید این‌قدر اسلام برای آنها ارزش داشته باشد که دانشگاه‌های مستقلی به آن اختصاص بدهند.
مراکز اسلام پژوه در اسرائیل
1- دانشگاه اورشلیم؛
2- دانشگاه بارایلان؛
3- دانشگاه حیفا؛
4- دانشگاه تل آویو؛
5- دانشگاه آزاد؛
6- موزه ملی اسرائیل؛
7- مرکز تحقیقات سیاسی آریل.[2]

دشمن شناسی در واقع یک نوع خودشناسی است تا جایگاه خود را بدانیم؛ وقتی دشمنان با تمام قوا و نیرو حمله می‌کنند و شکست می‌خورند، نشان از قدرت بالای ماست. یک نمونه مهم آن همان اسلام پژوهی در اسرائیل است و این یعنی اینکه دشمن از ما غافل نیست. اسرائیل از آغاز تأسیس تاکنون، همواره به مطالعه و تحقیق در حوزه اسلام و مسلمان پرداخته است و مذاهب مختلف دین اسلام، به ویژه مذهب تشیع و حضرت مهدی (عجل‌الله‌فرجه) را کانون کنکاش و بررسی قرار داده است. این مسئله از به رسمیت شناختن دین اسلام به عنوان یک دین زنده پویا و جهانی، از نظر اسرائیل حکایت دارد و همین نکته نشان دهنده عظمت دین اسلام است.

همین بررسی ابعاد اسلام پژوهی در اسرائیل، یک نوع دشمن شناسی و شناخت اهداف دشمن است که نتیجه آن برای ما امیدبخش است؛ چون می‌توانیم نقاط قوت خودمان و نقاط ضعف دشمن را شناسایی کنیم. بررسی همایش‌ها و کنفرانس‌های بین المللی و پروژه‌های دشمن و اینکه دشمن ما روی چه موضوعاتی حساسیت دارد، بهترین نوع دشمن شناسی در مقابله با نقشه دشمن است؛ مانند پروژه‌های
1- ایران پژوهی
2- روحانیت پژوهی
3- شیعه پژوهی
4- قرآن پژوهی
5- مهدویت پژوهی
6- کنفرانس بین المللی دانشگاه تل آویو
7- همایش بازشناسی هویت شیعه در دانشگاه عبری اورشلیم.[3]

جهت شناخت دقیق‌تر معنای دشمن شناسی، به عنوان نمونه یک مورد را بیان می‌کنیم:
کنفرانس بین المللی با عنوان «تشیع، مقاومت و انقلاب» از سوی دانشگاه تل آویو در سال 1984 در میان جنگ کشور جمهوری اسلامی ایران و عراق و در اوج روحیه انقلاب ایران برگزار شد. دانشمندان و متخصصان بزرگی از سراسر دنیا در این کنفرانس حضور داشتند و به بررسی ظرفیت‌های انقلابی تشیع در نقاط مختلف پرداختند.[4] هدف اصلى از برپايى اين كنفرانس، شناخت مفاهيم محورى در تمدن شيعه اثناعشرى و بعد بالطبع شناسايى انقلاب اسلامى سال 57 در كشور ايران بود.

در نتیجه یکی از ارکان بصیرت و امید افزایی، دشمن شناسی است. امام صادق (علیه‌السلام) نیز می‌فرمایند: «کسی‌که نسبت به زمان خود آگاه باشد، لغزش‌ها بر او هجوم نمی‌آورند.»[5] آگاهی و دانش عمیق و نافذ و کارساز که امیدافزایی به همراه دارد، تنها در پرتو تجزیه و تحلیل حوادث و رویداد‌ها و رسیدن به ریشه‌ها و علت‌های آن‌ها به دست می‌آید و انسانی که نسبت به رخدادها تحلیل درست و روشنی ندارد و از علل و اسباب آن‌ها ناآگاه است و دشمن شناسی دقیقی ندارد، ممکن است در امور و تحولات پیچیده اجتماعی و سیاسی، دچار ساده اندیشی و سطحی‌نگری گردد و در دام دشمن گرفتار شود.

پی‌نوشت:
[1]. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار مردم قم، ۱۸ دی ۱۳۹۸.
[2]. اسلام پژوهی در اسرائیل، اکبر محمودی، قم موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، 1399، ص35.
[3]. همان، ص306.
[4]. در این کنفرانس، اشخاصی مانند:
«1- پروفسور مارتین کرامر، (متخصص مطالعات خاورمیانه فارغ التحصیل دانشگاه پرینستون)
2- برنارد لوئیس، (با بیش از شصت سال کار تحقیقی، مؤثرترین و برجسته‌ترین مورخ اسلام و خاورمیانه)
3- دکتر مروین زونیس، (او یک مرجع برجسته در خاورمیانه بود و بیشتر عمر خود را صرف مطالعه ترکیب ناپایدار اسلام، تروریسم و خاورمیانه کرد. در جوانی تجربه زندگی در ایران را داشت)
4- دانیل برومبرگ (عضو ارشد مرکز عربی در واشنگتن و استاد دانشگاه جرج تاون و يك كارشناس آمريكايی امور ايران)
5- مایکل ام جی فیشر (استاد علوم انسانی و استاد انسان شناسی و مطالعات علم و فناوری در مؤسسه فناوری ماساچوست و مدرس دپارتمان بهداشت جهانی و پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی هاروارد)
شرکت داشتند.
[5]. بحارالانوار، علامه مجلسی، مؤسسة الوفاء، ١٤٠٣ هـ.ق، ج78، ص269، ح109.«العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس.»