پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در جوامع روایی فریقین روایت نبوی « فاطمة بضعة منی؛ ...» مشهور و متواتر است که مضمون آن این است که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «فاطمه پاره تن من است؛ هر کس او را بیازارد مرا آزرده است.»

این حدیث دارای دو بخش است که قسمت اول حدیث یعنی عبارت « فاطمة بضعة منی» متواتر لفظی است و فراز دوم حدیث با تعابیر مختلف بیان شده است.(1) عبارت «بضعة منی‏» یعنی اینکه او جزئی از من است، همان‌گونه که تکه‌ای از گوشت، جزئی از بدن است.(2)

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) این سخن را در موارد و جایگاه های متعدد فرموده است و با الفاظ و تعابیر گوناگون، توسط راویان متعدد بیان شده است.
برخی از این موارد، پس از جریانی اتفاق افتاده است، ازجمله:
- رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از صحابه پرسیدند، در چه حالی زن به خداوند نزديكتر است؛ حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) جوابی به این سؤال داد و امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) پاسخ را خدمت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) عرض کرد و حضرت این جمله را در حق حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) فرمودند.(3)
- پس از اینکه حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در حضور نابینایی خود را پوشاند، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) این جمله را فرمودند.(4)
- هنگامی که حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) قصد باز کردن ابولبابه از ستون توبه را داشت و او نپذیرفت، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) این جمله را فرمودند.(5)

و برخی از این موارد، بدون ذکر جریان خاص یا از راویان مختلف نقل شده است، از جمله:
- روایتی که گويا هدف پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) تنها معرفی حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) بود.(6)
- نقل این روایت توسط عایشه،(7) ابوهریره،(8) ابوذر،(9) عمرو بن حزم أنصاری(10) و محمد حنفیه.(11)
بنابراین از مطالب نقل شده روشن می‌شود که حدیث «فاطمة بضعة منی» قطعاً درباره حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) صادر شده و مقصود از آن صرفاً بیان نسب و محبت به دختر نیست؛ بلکه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌خواهد عظمت و طهارت و قداست فاطمه (سلام‌الله‌علیها) را بیان کند.

پی‌نوشت:
1. «فاطمة بضعة منی، فمن أغضبها فقد أغضبنی» صحيح بخاری، بخاری، ج5، ص21.
«انما فاطمة بضعة منّی یؤذینی ما اذاها.» صحیح مسلم، مسلم بن حجاج، ج4، ص1902.
«إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی‏، مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی، وَ مَنْ غَاظَهَا فَقَدْ غَاظَنِی‏ وَ مَنْ سَرَّهَا فَقَدْ سَرَّنِی» صحیح مسلم، مسلم بن حجاج، ج4، ص1902.
«إن فاطمة منّی» صحیح مسلم، مسلم بن حجاج، ج4، ص1903.
«انها بضعة منّی یریبنی ما رابها و یوءذینی ما اذاها» سنن الترمذی، ترمذی، ج6، ص181، ح3867.
«إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی‏، مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی، وَ مَنْ غَاظَهَا فَقَدْ غَاظَنِی‏ وَ مَنْ سَرَّهَا فَقَدْ سَرَّنِی» سنن ترمذی، ترمذی، ج5، ص360.
«انما فاطمه ابنتی بضعة منّی یوءذینی ما اذاها و ینصبنی ما انصبها» سنن ترمذی، ترمذی، ج6، ص181.
«إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی‏، مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی، وَ مَنْ غَاظَهَا فَقَدْ غَاظَنِی‏ وَ مَنْ سَرَّهَا فَقَدْ سَرَّنِی» مسند احمد، احمد بن حنبل، ج4، ص5 و 326 و 328.
«فاطمة شَجنة منّی یبسطنی ما یبسطها و یقبضنی ما یقبضها» مسند أحمد، أحمد بن حنبل، ج31، ص285.
«فاطمه مضغة منّی» مسند احمد، احمد بن حنبل، ج31، ص206 و 209.
«انما فاطمة بضعة منّی» مسند احمد، احمد بن حنبل، ج31، ص226.
«فانما ابنتی بضعة منّی» مسند احمد، احمد بن حنبل، ج31، ص240.
«انما فاطمه ابنتی بضعة منّی یریبنی ما رابها و یوءذینی ما اذاها» حلية الأولياء، أبونعيم اصفهانی، ج2، ص40.
«فاطمة بضعة منّی یقضبنی ما یقضبها و یبسطنی ما یبسطها» حلیة الاولیاء، أبونعيم اصفهانی، ج3، ص206.
«إن فاطمة منّی» السنن الکبری، نسائی، ج7، ص458.
«فاطمة بضعة منّی من آذاها فقد آذانی» السنن الكبرى، بيهقی، ج10، ص340.
«فاطمة بضعة منّی یقضبنی ما یقضبها و یبسطنی ما یبسطها» المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، ج3، ص 158.
«إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی‏، مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی، وَ مَنْ غَاظَهَا فَقَدْ غَاظَنِی‏ وَ مَنْ سَرَّهَا فَقَدْ سَرَّنِی» المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، ج3، ص158-159.
«إن فاطمة جُزء منّی» الجمع بین الصحیحین البخاری و مسلم، صافانی، ص121.
«انما فاطمة بضعة منّی ما آذاها آذانی و ما رابها رابنی» نظم درر السمطين، زرندی، ص176.
«انما فاطمة بضعة منّی یسرّنی ما یسرّها» رسائل المقریزی، مقريزی، ص197.
«انما فاطمة بضعة منّی یسرّنی ما یسرّها» الصواعق المحرقة، ابن حجر هیثمی، ج2، ص524 و 662.
«انما فاطمة بضعة منّی یؤذینی ما اذاها و یغضبنی ما اغضبها» معجم الصحابة، بغوی، ج5، ص355.
«فإنما فاطمة بضعة منی يريبنی ما أرابها و يؤذينی ما آذاها» معجم الصحابة، بغوی، ج5، ص357.
«انما فاطمة بضعة منّی یریبنی ما رابها» جمل من أنساب الأشراف، بلاذری، ج1، ص403.
«فهی فاطمة بنت محمد (ص) و هی بضعة منّی و هی قلبی و روحی التی بین جنبی فمن آذاها فقد آذانی و من آذانی فقد آذی الله» الفصول المهمة فی معرفة الائمة، ابن صباغ مالکی، ص146.
«فان فاطمة بضعة منّی یوءلمنی ما یوءلمها و یسرّنی ما یسرّها» المناقب، خوارزمی، ص353.
«انما فاطمه حذیة منّی یقضبنی ما یقضبها» غريب الحديث، إبراهيم بن إسحاق حربی، ج3، ص1186.
«انما فاطمه حذیة منّی یقضبنی ما یقضبها» النهایة فی غریب الحدیث والأثر، ابن أثير، ج1، ص357.
«إن فاطمة بضعة منّی و هی نور عینی و ثمرة فوءادی یسوءنی ما سائها و یسرّنی ما سرّها» روضة الواعظین، فتال نشابوری، ج1، ص150.
«انها بضعة منّی یغضبنی ما یغضبها» الشفا بتعریف حقوق المصطفی، قاضی عیاض، ج2، ص44.
«انما فاطمة بضعة منّی من آذاها فقد آذانی و من احبّها فقد احبّنی و من سرّها فقد سرّنی» شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار، قاضی نعمان مغربی، ج3، ص30.
«إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی‏، مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی، وَ مَنْ غَاظَهَا فَقَدْ غَاظَنِی‏ وَ مَنْ سَرَّهَا فَقَدْ سَرَّنِی» المصنف، عبدالرزاق، ج7، ص301.
«إن فاطمة بضعة منّی و انا اکره إن تحزن أو تغضب» المصنف، عبدالرزاق صنعانی، ج7، ص301.
«إن فاطمة بضعة منّی و انا اکره إن تحزن أو تغضب» کنز العمال، متقی هندی، ج13، ص678.
«إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی‏، مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی، وَ مَنْ غَاظَهَا فَقَدْ غَاظَنِی‏ وَ مَنْ سَرَّهَا فَقَدْ سَرَّنِی» سنن الکبری، بیهقی، ج10، ص201.
2. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، ج4، ص300.
3. «بهترین چیز برای زن از دیدگاه حضرت زهرا (س)»
«نزدیکترین حالت زن به خداوند»
4. «حجاب حضرت فاطمه (س) در برابر مرد نابینا»
5. «صدور روایت «فاطمة بضعة منی» در زمان پذیرش توبه ابولبابه و نزول آیه توبه»
6. «معرفی حضرت زهرا (س) توسط پیامبر (ص)»
7. «روایت «فاطمة بضعة منی» به نقل از عایشه»
8. «روایت «فاطمة بضعة منی» در نقل ابوهریره»
9. «روایت «فاطمة بضعة منی» در نقل ابوذر»
10. «روایت «فاطمة بضعة منی» به نقل از عمرو بن حزم أنصاری»
11. «روایت «فاطمة بضعة منی» در نقل محمد حنفیه»