پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ پل سارتر(1) یکی از بنیان ‌گذاران فلسفه اگزیستانسیالیسم یا اصالت وجود است که در دوران حیات خویش، بیش ‌ترین فریاد را بر سر آمریکا به‌ خاطر جنایاتش در جنگ ویتنام می ‌کشید اما در قضیه شکل گیری رژیم صهیونیستی و جنایات آن بر علیه فلسطین، چشم ‌هایش را بست.

ژان پل سارتْر، پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در فرانسه، برای کامل شدن تحقیقاتش در زمینه فلسفه پدیدار شناسی، با استفاده از یک بورس تحصیلی به آلمان رفت و در برلین به ادامه تحصیل پرداخت. در آنجا بود که آشنایی عمیق تری با آثار فیلسوفان بزرگی همچون مارتین هایدگر (فلسفه اصالت وجود یا اگزیستانسیالیسم) و ادموند هوسرل (فلسفه پدیدارشناسی) پیدا کرد. البته پس از مدتی به پاریس برگشت و کار تدریس فلسفه را دنبال نمود.(2)

سارتر کسی بود که فلسفه را به میان مردم آورد و جوانان‌ هم‌ نسل خود را به مطالعه درباره حقیقت و به اندیشیدن علاقه ‌مند کرد و هنوز هم فیلسوفی است که آثارش خوانده می ‌شود و طرفدار دارد. او در عالم روشنفکری جایگاه ممتازی داشت.

سارتر «روشنفکرِ در میدان» و «فیلسوف همیشه معترض» لقب گرفت. وی در حوزه فعالیت اجتماعی، وجدان بیدار بشری را فریاد می ‌کرد و در آن دوره ‌ای که زندگی می‌ کرد، بیش ‌ترین فریاد را بر سر آمریکا  به‌ خاطر جنایاتش در جنگ ویتنام می ‌کشید. سارتر حتی همراه دانشجویان در تظاهرات ضد جنگ شرکت می‌ کرد و خیلی هم راحت و واضح صحبت می ‌کرد: «آمریکا دو گزینه در اختیار ویتنامی‌ ها قرار داد. یا آن کشور به دو نیم تقسیم خواهد شد و یک ‌نیمه آن را عوامل آمریکا اداره خواهند کرد، گزینه دوم این ‌که تقریباً همگی کشته شوید». اما همین شخصیت وقتی کار به قضاوت درباره صهیونیسم و تشکیل رژیم جعلی در فلسطین رسید، چشم ‌هایش را بست.(3)

وی در سال های 1947- 1948، به همراه دوستان روشنفکر فرانسوی از جناح چپ و راست سیاسی، طرفدار ایجاد یک کشور یهودی در فلسطین بودند.

سکوت و بی طرفی سارتر در قبال جنایات صهیونیست ها بر علیه مردم فلسطین، مخاطبان عرب او را دچار ابهام کرد؛ زیرا او در میان روشنفکران عرب عزیز بود و نظرات صریح او از روشنفکری، مورد توجه آنان قرار گرفت. او در الجزیره و نیز شهرهای قاهره، دمشق و بیروت، یکی از روشنفکران بسیار بحث ‌برانگیز و مشهور بود. تا آنجا که مطبوعات رژیم صهیونیستی، سارتر را فیلسوف اعراب می ‌خواندند و به خوبی می‌ دانستند که او تا چه اندازه در پروژه‌ آزادی ‌بخش آنها نقش داشته است.

حال اعراب از خود می پرسیدند چگونه ممکن است شخصی که در استعمار زدایی اعراب سهیم بود، نمی ‌دانست که صهیونیست ‌ها در فلسطین دقیقاً همان کاری را انجام می ‌دهند که در همان زمان استعمارگران فرانسوی در الجزایر و بریتانیا در رودزیا می کردند؟ در دهه 1950، او مقالات متعددی در طرفداری از انقلاب و استقلال الجزایر منتشر کرد و استعمار را به ‌عنوان سیستمی شدیداً خشن معرفی کرده بود. اینجا چه چیزی مبهم بود؟ او چگونه می ‌توانست به اندیشه ها و افکار خود پشت کند؟ اعراب مردد بودند که آیا او حامی و طرفدار رژیم صهیونیستی است؟ اما هیچ مدرکی برای آن نداشتند.

سارتر با اصرار دوستان یهودی اش سرانجام در آستانه جنگ تمام عیار اعراب و صهیونیست ها، طوماری را از طرف این رژیم امضا کرد. سارتر برای همیشه در مهم ترین شکست و خونریزی اعراب در دوران مدرن نقش داشت.(4)

ادوارد سعید، نویسنده و فعال اجتماعی فلسطینی ‌تبار معتقد بود: «هرگز نفهمیدیم چرا سارتر از حقوق فلسطینیان دفاع نکرد. سارتر واقعاً در موضع مبنایی طرفداری از صهیونیسم ثابت ماند؛ چه به این دلیل که [شاید] ضد سامی شناخته شود یا به دلیل این‌که [ممکن است] پیرامون هولوکاست احساس گناه می ‌کرد یا این‌که به خود اجازه نمی ‌داد هیچ تقدیر عمیقی از فلسطینیان به عنوان قربانیان و رزمندگان علیه بی‌ عدالتی اسراییل کند یا به دلایل دیگری که هرگز نخواهم فهمید»(5)

نتیجه آنکه پل سارتر که بیش ‌ترین فریاد را بر سر آمریکا به‌ خاطر جنایاتش در جنگ ویتنام می ‌کشید یا مقالات متعددی در طرفداری از انقلاب و استقلال الجزایر منتشر کرد و استعمار را به ‌عنوان سیستمی شدیداً خشن معرفی کرده است، در قضیه جنایات رژیم صهیونیستی بر علیه فلسطین چشم ‌هایش را بست و در خونریزی این مردم مظلوم، نقش داشت.

پی نوشت:
1. Jean-Paul Charles Aymard Sartre
 2. سارا بیکول، در کافه اگزیستانسیالیستی، ترجمه هوشمند دهقان، تهران: پیام امروز، 1395، ص 15- 20
3. پایگاه خبری «حامیان ولایت»، "مردی که وجدانش را برای رژیم صهیونیستی کُشت!"، کد خبر 248213، 31 خرداد 1400 
4. Yoav di-Capua, “The Great Betrayal: Jean-Paul Sartre and the Arabs”, https://notevenpast.org/the-great-betrayal-jean-paul-sartre-and-the-arabs/
5. پایگاه خبری «حامیان ولایت»، "مردی که وجدانش را برای رژیم صهیونیستی کُشت!"، همان